EN

9. Konferencja Polski Rynek Biurowy - Trendy i Prognozy

Biurowy ekspres nie zwalnia

Coworking jest przyszłością branży biurowej (choć nie wszystkie projekty czeka sukces), polskie rynki regionalne coraz mocniej przyciągają uwagę inwestorów, a deweloperzy wcale nie zamierzają budować uniwersalnych budynków – takie wnioski nasunęły się uczestnikom 9. Konferencji Rynku Biurowego – Trendy i Prognozy, która odbyła się 16 października w warszawskim hotelu Marriot.

Konferencję otworzyła prezentacja poświęcona nowemu trendowi w aranżacji biur – główne zasady wdrażania biophilic office design przedstawiła Halina Kamińska. – Dzięki nowym technologiom i metodom upraw nasze biura mogą przypominać zielone ogrody, jednocześnie rośliny nie będą przeszkadzać w pracy ani ograniczać powierzchni – zapewniała CEO firmy Florabo.

O analizę regionalnych rynków biurowych w zestawieniu z rynkiem warszawskim pokusili się uczestnicy pierwszego panelu dyskusyjnego moderowanego przez Mikołaja Sznajdera, director, head of Advisory & Transaction Services - Office, CBRE. – Wejście do polskich, dużych miast regionalnych jest łatwiejsze niż np. debiut na rynkach regionalnych we Francji. Polskie metropolie są dojrzałymi, dynamicznymi rynkami, które stwarzają wiele możliwości inwestycyjnych, gdy rynek francuski jest silnie scentralizowany – poza regionem Paryża niewiele jest lokalizacji z core’owymi nieruchomościami – zapewniał Matthias Brodesser, head of transaction management international, Warburg-HIH Invest Real Estate. – Rynki regionalne w Polsce przyciągają inwestorów, bo nie są tak podatne na zmiany w cyklu koniunkturalnym, jak warszawski. Wystarczy spojrzeć na wahania stawek czynszowych: w Warszawie, w budynkach klasy A oscylowały one ostatnio pomiędzy 20 a 30 euro, podczas gdy w regionach, przy stawkach rzędu kilkunastu euro, ta różnica wynosiła w tym okresie 1-2 euro – podkreślał Adrian Karczewicz, head of divestments at Skanska's commercial development unit in CEE.

Kolejną pozycją programu był – po raz pierwszy w historii konferencji Eurobuildu – sparing: inwestor kontra najemca. W szranki stanęli Michał Jeziorski, prezes Fundacji Rozwoju Przedsiębiorczości Twój StartUp, i Eyal Litwin, dyrektor generalny Adgar Poland. Adwersarze kolejno losowali zagadnienia, które obaj musieli skomentować. Zaiskrzyło już przy pierwszym temacie (Po co są certyfikaty ekologiczne i kto faktycznie ponosi koszty z nimi związane?), ale przy kolejnych zagadnieniach zarysowały się już całkiem wyraźne różnice w podejściu do ról, jakie powinni odgrywać inwestorzy i najemcy. – Dlaczego właściciele budynków są tak oporni, jeśli chodzi o umieszczania logotypów najemców na swoich budynkach? To doskonale wzmacniałoby rozpoznawalność firm – pytał Michał Jeziorski. – Zapewniam pana, że te znaki bardzo szybko wtapiają się w pejzaż miasta i nie widzi ich nikt, oprócz samych właścicieli – ripostował Eyal Litwin. – Skąd wziął się trend likwidacji biurowych kantyn? Pracujemy po kilkanaście godzin na dobę, nie mamy czasu na szukanie wolnego stolika na lunch po całej dzielnicy – protestował prezes Twojego StartUpu. – Zlikwidowaliśmy kantyny we wszystkich naszych budynkach i to była bardzo dobra decyzja. Zapachy z kuchni nie podnoszą prestiżu nieruchomości, a w czasach, gdy do budynku można zamówić dowolne potrawy z zewnątrz, ich przyrządzanie na miejscu nie jest konieczne – bronił się dyrektor generalny Adgaru. Dyskusja zakończyła się bezkrwawo, a obaj adwersarze ostatecznie uznali, że współpraca inwestora i najemcy jest niezbędna i wymaga czasem kompromisów. Zawodnicy zgodzili się na remisowy wynik sparingu.

Nowoczesne drapacze chmur muszą być przede wszystkim przyjazne i wielofunkcyjne – uznali uczestnicy kolejnego panelu moderowanego przez Krzysztofa Misiaka z firmy Cushman & Wakefield. Dyskutowano głównie o roli, jaką na rynku odgrywają wieże biurowe. – Wieża ma sens, o ile jej wybudowanie jest uzasadnione ekonomicznie. Sam prestiż nie wystarczy, by się dobrze wynajmowały – rynek najemców, którym zależy na prestiżu, a jednocześnie są gotowi zamieszkać w szklanej wieży, jest bardzo ograniczony – zwracał uwagę Szymon Wojciechowski z pracowni APA Wojciechowski. – Wieże się demokratyzują – stawki najmu stają się bardziej dostępne, przy biurowcach powstają powierzchnie dostępne publicznie, a bardziej od elitarności liczy się aspekt praktyczny, głównie dobry dojazd i związane z tym łatwe pozyskanie pracowników – dodawał Jarosław Prawicki z firmy Karimpol Polska.

Po przerwie drugą część konferencji rozpoczął power speech w wykonaniu Antony’ego Slumbersa, który w brawurowy sposób przedstawił przyczyny i skutki proptechu, czyli innowacji technologicznych w branży nieruchomości. Współczesne technologie są w stanie zastąpić pracę wielu specjalistów, ale nie zanosi się na to, by w najbliższym czasie sztuczna inteligencja wyparła pracowników naszej branży.

Kiedy możemy liczyć na transakcje inwestycyjne na rynku biurowym przy stopie kapitalizacji poniżej 4,5 proc.? Jakie są Pana wrażenia po targach Expo Real? W jakiej walucie trzyma Pan oszczędności? – m.in. na takie pytania musiał odpowiedzieć gość specjalny konferencji, Tomasz Buras, dyrektor zarządzający firmy Savills. Nowy, eksperymentalny punkt programu miał formę pytań zadawanych gościowi przez uczestników konferencji – można było je przesłać za pośrednictwem systemu Match Maker lub w formie kartek wrzuconych do pojemnika, ewentualnie przekazać w bezpośredniej rozmowie. Oprócz tematów całkiem poważnych (Jaka przyszłość czeka coworkingi w Polsce? Czy coraz wyższe koszty budowy przełożą się na wyższe czynsze w biurach? Ludzi o jakich cechach zatrudnia Pan w dziale biurowym Savillsa?) Tomasz Buras był zaskakiwany pytaniami nie całkiem serio, dzięki czemu uczestnicy konferencji dowiedzieli się, że swoje oszczędności szef Savillsa trzyma w nieruchomościach, a w windzie budynku Q22, gdzie mieści się siedziba Savillsa, co prawda Tomasz Buras nie zaciął się nigdy, ale po zamknięciu drzwi kabiny czasem trzeba poczekać, aż kurs rozpocznie górna kabina. – Jeśli towarzystwo w windzie jest miłe, to da się wytrzymać – zapewnił Tomasz Buras.

O aranżacji wnętrz biurowych, które powinny jednocześnie odpowiadać potrzebom kilku pokoleń pracowników, dyskutowali uczestnicy kolejnego panelu prowadzonego przez Dorotę Osiecką z Colliers International. – Nie jest możliwe projektowanie biur na długie lata i – szczerze mówiąc – nie jesteśmy tym specjalnie zainteresowani – zgodnie (choć półserio) stwierdzili dyskutanci. Cykl życia biurowca trwa dziś kilka lat, po tym czasie konieczne jest przynajmniej gruntowne przearanżowanie wnętrz, by nadążyć za najnowszymi trendami, wymaganiami klientów i rozwiązaniami technologicznymi. – Klienci są dziś wymagający, więc musimy dopasowywać ofertę do ich potrzeb. Zapytania ofertowe, które otrzymujemy od potencjalnych klientów, liczą mnóstwo szczegółowych pytań o standard budynku i jego wyposażenie, a rekordowe zapytanie, które dostaliśmy, miało 900 stron – zdradziła Monika Rogucka z Cavatiny.

Po lunchu rozpoczęła się część warsztatowa konferencji, w ramach której odbyły się dwa seminaria. Sale wypełniły się szczelnie uczestnikami zainteresowanymi analizą potrzeb firm coworkingowych (sesja prowadzona przez specjalistów z Business Link) oraz trendami w aranżacji wnętrz biurowych (prelegentem był Bartosz Trzop z pracowni Trzop Architekci).

Dziękujemy wszystkim uczestnikom konferencji, prelegentom i panelistom, a także naszym sponsorom, którymi były firmy: Business Link, Cavatina, Vastint, Skanska, Poleczki Park, HR Design Group, Spaceplan, Archicom, Trzop Architekci, S-Bridge Office oraz Bene.

Tomasz Cudowski

Kategorie