Rumunia Rynek pozostaje płynny i elastyczny

W kontekście wahań w gospodarce i wciąż niepewnej sytuacji w zakresie pozwoleń na budowę w Bukareszcie, firmy nadal opierają się na strategii korzystania z najlepszych warunków wynegocjowanych dla powierzchni biurowych. Dwie trzecie transakcji zawartych w I połowie 2024 roku stanowiły renegocjacje/odnowienia, co jest trendem zapoczątkowanym w 2022 roku i nadal przybierającym na sile.
W I kwartale w Bukareszcie zawarto transakcje na łączną powierzchnię 97,4 tys. mkw., przy czym popyt (transakcje najmu obejmujące nowy popyt i relokacje) wyniósł nieco ponad 33 tys. mkw. i był zbliżony do powierzchni wynajętej w I kwartale 2023 roku.

Wiele małych i średnich firm korzysta z inteligentnego pozycjonowania biur, aby wyróżnić się na rynku pracy, przyciągnąć talenty i stworzyć przyjemne i zdrowe środowisko pracy dla pracowników. Dynamika rynku biurowego jest szczególnie wspierana przez tego typu firmy: 32 z 56 transakcji w I kwartale w Bukareszcie dotyczyło nowoczesnej powierzchni biurowej do 1 tys. mkw.

Znajdujemy się w okresie szans dla firm, które decydują się na współpracę z profesjonalistami mogącymi je wyróżnić.
Obserwujemy dynamiczny wzrost we wszystkich typach obiektów i wśród wszystkich typów najemców. Jeśli spojrzymy na pięć największych transakcji najmu w I kwartale, zobaczymy zarówno rekordy z ostatnich kilku lat, jak i powierzchnie nieco ponad 4 tys. mkw. - tłumaczy Alina Calciu, dyrektor działu A&T Services Office Occupiers w CBRE Romania.

Po I kwartale 2024 utrwaliły się trzy trendy. Pierwszym z nich jest zdrowy wskaźnik pustostanów. Koncentracja firm na zwiększeniu wydajności przestrzeni roboczej w kontekście pracy hybrydowej zwiększyła wskaźnik pustostanów z 9 proc. do 13 proc. Otworzyło to nową kategorię powierzchni: w pełni umeblowane biura, gotowe do natychmiastowego odbioru w trybie plug & play, odpowiednie dla najemców średniej wielkości (1-1 ,5 tys. mkw.). W ocenie CBRE jest to dynamiczny obszar transakcji w nadchodzącym okresie.

Drugim zauważalnym trendem jest planowanie z wyprzedzeniem. Brak nowej podaży skłonił większych najemców (>10 tys. mkw.) do planowania kolejnego cyklu najmu. Stwarza to możliwości dla przyszłych inwestycji, od pojedynczych biur po kampusy biznesowe lub wielofunkcyjne. Na trzecim miejscu eksperci CBRE wskazują elastyczność. Dyskusje podczas negocjacji wykraczają poza wynajmowaną powierzchnię i obejmują alternatywne rozwiązania w tym samym budynku lub w jego pobliżu.

Rynek nowoczesnej powierzchni biurowej jest obecnie zdominowany przez brak nowej podaży, co w pewnym stopniu przyczynia się do presji na czynsze. Presja ta jest jednak potęgowana przez inne elementy, takie jak koszt realizacji, podyktowany wysokimi stopami procentowymi i inflacją w ostatnich latach. Dla nielicznych odważnych deweloperów rozpoczynających projekty w tym okresie, struktura kosztów budowy z pewnością będzie wskazywać na wyższe czynsze za nowe, zrównoważone i nowoczesne projekty oddawane do użytku w nadchodzących latach - komentuje Daniela Gavril, szefowa działu badań w CBRE Romania.

Brak nowych projektów wygenerował również oczekiwany, a obecnie pojawiający się kierunek, stymulowany przez rosnącą dyskusję na temat kryteriów ESG: inwestowanie w stare budynki w celu stworzenia nowej, zrównoważonej przestrzeni zgodnie z obecnymi standardami, poprzez rewitalizację nieruchomości w dobrej lokalizacji, ale w stanie poniżej poziomu rynkowego.