Rynek biurowy przed zakrętem

W 2023 roku biura będą droższe, a ich dostępność w topowych lokalizacjach największych miast mniejsza. Podwyżki kosztów wynajmu biur, ograniczona dostępność powierzchni w budynkach o wysokim standardzie zlokalizowanych w centralnych obszarach biznesowych oraz niski poziom nowej podaży to główne wskaźniki, które będą miały wpływ na kształtowanie się sytuacji w sektorze w 2023 roku.
Nowa podaż ostro w dół
Na rynkach regionalnych w Polsce powstaje o 30 proc. mniej powierzchni biurowych niż przed pandemią. W Warszawie - buduje się pięć razy mniej biur niż trzy lata temu, a dostępność powierzchni prime na rynku warszawskim maleje. Efektem ograniczonej, nowej podaży przy popycie utrzymującym się na niższym niż w 2019 roku, ale stabilnym poziomie jest lekki wzrost stawek czynszowych. Dotyczy to szczególnie wysokiej klasy biurowców położonych w centrum i w strefach biznesowych usytuowanych poza ścisłym centrum Warszawy, ale także najlepszych nieruchomości na największych biurowych rynkach regionalnych w kraju.
Nowa oferta biurowa jest skromna. W Warszawie w III kwartale 2022 roku większość powierzchni dostarczyła wieża Varso Tower, która oferuje prawie 64 tys. mkw. powierzchni. W stolicy Dolnego Śląska pozostaje w budowie największa w kraju ilość powierzchni biurowych. Wśród inwestycji realizowanych w mieście znajduje się Infinity (22 tys. mkw.) i Centrum Południe III (20 tys. mkw.). W Krakowie prowadzona jest m.in. budowa projektu Ocean Office Park B (26,5 tys. mkw.) i Kreo (24 tys. mkw.), a w Poznaniu powstaje Andersia Silver (40 tys. mkw.) i Nowy Rynek E (20 tys. mkw.).
Koszty wynajmu w górę
Mamy rekordową inflację, a prognozy mówią o dalszym jej wzroście, co przekłada się na koszt wynajmu biur. Wyzwaniem w 2023 roku będą przede wszystkim opłaty eksploatacyjne. Ze względu na inflację, rosnące koszty nośników energetycznych oraz spodziewane podwyżki płacy minimalnej prognozowany jest znaczny ich wzrost. Przełoży się to na wysokość zaliczek na poczet opłat eksploatacyjnych. Do tego dojdą podwyżki cen mediów.
W obecnych realiach tym bardziej na znaczeniu zyska skutecznie przeprowadzany proces wynajmu biura i negocjacji warunków kontraktu oraz współpraca z merytorycznymi doradcami na rynku nieruchomości komercyjnych, ponieważ zawarte w umowach zapisy tym bardziej powinny zabezpieczać najemców w trudniejszym czasie. Wynegocjowanie optymalnych warunków biznesowych i prawnych będzie wymagało dużo więcej czasu oraz zaangażowania. Minimum dwa lata przed zakończeniem trwającej umowy powinien być rozpoczynany nowy proces analizy i wynajmu, dzięki czemu jest czas na wynegocjowanie wszystkich pozycji na każdym etapie działań i szansa na sporą optymalizację kosztów.
Pięcioletnia umowa najmu nie daje obecnie szans na realizację „biura pod klucz” bez dodatkowych dopłat ze strony najemcy. Ceny wykończenia wzrosły średnio o 30 proc. Najemcy muszą liczyć się z tym, że przy wymagających projektach konieczne będą dopłaty do aranżacji. Z tego względu częściej zawierane są teraz dłuższe, siedmioletnie umowy, co ma równoważyć wynajmującym wzrost kosztów wykończenia powierzchni, a najemcom zmniejszenie dopłat.
Negocjowanie warunków wynajmu
Przy negocjacjach umów należy zatem zwrócić uwagę na wysokość budżetu na aranżację, zwolnienia z czynszu i zawarte w kontrakcie mechanizmy ograniczenia czy kontrolowania wysokości opłat eksploatacyjnych.
Negocjacje warunków umów najmu to wbrew pozorom duży obszar. Można negocjować m.in.: kary umowne, przesłanki do wypowiedzenia umowy, prawo do podnajmu i cesji, wysokość opłat eksploatacyjnych, break option czy odpowiedzialność przy naprawach. Naszym klientom doradzamy zawsze, aby do umowy najmu dołączyć finalny kosztorys, tak aby uniknąć późniejszych dopłat do aranżacji.
Mówiąc o obecnym rynku nie można nie poruszyć kwestii systemu pracy i funkcji dzisiejszych biur. Trzeba zaznaczyć, że celem nie jest dziś samo wynajęcie i aranżacja powierzchni, ale stworzenie miejsca, które będzie sprzyjać odbudowie kontaktów ze współpracownikami, budowie więzi i poprawie komunikacji w firmie, co przełoży się na wzrost satysfakcji z pracy.
Większość pracodawców mierzy się z nowymi preferencjami swoich pracowników, którzy niechętnie wracają do biur. Pomimo założeń przyjętych w większości firm, określających proporcje pracy zdalnej, która najczęściej mieści się w przedziale dwóch, trzech dni w tygodniu (średnio 40-60 proc. czasu pracy), frekwencja w biurach oscyluje w okolicy 30 proc.
Hybryda kształtuje miejsca pracy
W najbliższej perspektywie biura funkcjonować będą jako centra pracy kreatywnej i cross-funkcyjnej oraz szkoleniowej. Ich główną funkcją będzie wymiana myśli, wiedzy oraz budowanie relacji i kapitału społecznego. Celem rearanżacji biur i przystosowywania ich do tej roli jest tworzenie takiej atmosfery miejsca, która będzie przyciągać do niego pracowników.
Aby przystosować miejsca pracy do hybrydy, firmy redukują obecnie liczbę biurek na rzecz przestrzeni do współpracy. Przechodzą na rozwiązania wykorzystujące elastyczne stanowiska pracy, co wymusza ich współdzielenie. Wprowadzane są zasady czystego biurka. W biurach udostępniane są przy tym lockersy, zapewniające cichą, wyizolowaną przestrzeń. Powierzchnia aranżowana jest w taki sposób, by była możliwie najbardziej elastyczna i funkcjonalna.
Biura przeznaczone były kiedyś w znacznej mierze dla gości i kontrahentów zewnętrznych, teraz przede wszystkim służą zespołowi. Ich przestrzeń ma aktywizować pracowników i dostarczać im narzędzi niedostępnych w domu. Duży nacisk kładzie się obecnie na nowoczesne strefy konferencyjne, które wspierają spotkania hybrydowe, powierzchnie kreatywne i towarzyskie, takie jak duża kuchnia z jadalnią służąca integracji pracowników. Często ta część rozszerzana jest o strefę chillout lub miejsca przeznaczone do mniej formalnych spotkań.
Bezpieczny kredyt zadziała w mniejszych miastach
Bezpieczny kredyt zadziała w mniejszych miastach
Bezpieczny Kredyt 2% zelektryzował rynek mieszkaniowy już na etapie wstępnych zapowiedzi. Pierwsze informacje o programie pojawiły się, kiedy przeciętne oprocentowanie nowych i ref ...
CBRE
Polska się trzyma i nie ryzykuje
Polska się trzyma i nie ryzykuje
W marcu odbyło się w Cannes jedno z najważniejszych wydarzeń rynku nieruchomości – MIPIM. Co roku uczestnicy spotykają się we Francji, aby przez kilka dni prowadzić rozmowy, ...
Avison Young
5 trendów, które będą wpływać na nieruchomości handlowe w 2023 roku
5 trendów, które będą wpływać na nieruchomości handlowe w 2023 roku
Co czeka nieruchomości handlowe w 2023 roku? Czy obecna sytuacja ekonomiczna będzie wpływać na to, w jaki sposób kupujemy, co zmieni dalszy rozwój technologii cyfrowych i wzrost si ...
Apsys Polska
Znaczenie ESG w magazynach
Znaczenie ESG w magazynach
Sektor budownictwa jest odpowiedzialny za około 40 proc. emisji gazów cieplarnianych w Polsce. Obejmuje to zarówno materiały budowalne, z których powstają budynki, jak również dzia ...
Knight Frank
Branża fitness z coraz większym wpływem na footfall galerii handlowych
Branża fitness z coraz większym wpływem na footfall galerii handlowych
W klubach fitness obserwujemy najwyższy wzrost frekwencji od 10 lat. To pozytywna tendencja, która pokazuje, że zbliżamy się coraz mocniej do trendów zachodnich. Kluby fitness zlok ...
Benefit Systems
Dlaczego giganci wybierają Polskę?
Dlaczego giganci wybierają Polskę?
Kilka dni temu Volvo ujawniło plany otwarcia w Krakowie Tech Hubu, w którym rozwijane będą kompletne i kluczowe funkcje nowych, w pełni elektrycznych samochodów. Z kolei w styczniu ...
Colliers
Czy dark stores zobaczą światełko w tunelu?
Czy dark stores zobaczą światełko w tunelu?
Po ostatnich latach rozkwitu, nad rynkiem dark store’ów zebrały się ciemne chmury – najpierw w Amsterdamie, a teraz w Barcelonie władze wprowadziły zakaz lokowania ich ...
Colliers
Rynek wtórny jest lepszym barometrem
Rynek wtórny jest lepszym barometrem
Jak wynika z najnowszych danych NBP. mieszkania w największych miastach trzeba płacić o 9,5 proc. więcej niż przed rokiem. Pocieszeniem może być fakt, że dynamika ta od dwóch kwart ...
HRE Investments
Inwestycje z wyburzeniami w tle
Inwestycje z wyburzeniami w tle
Inwestorzy poszukują projektów, które mogą zapewnić dobry zysk. Czy w najbliższym czasie będziemy obserwować wysyp inwestycji opartych na zmianie funkcji istniejących nieruchomości ...
Walter Herz
Biznes daje nadzieję hotelarzom
Biznes daje nadzieję hotelarzom
Branża hotelowa może zaliczyć poprzedni rok do udanych. W pierwszych sześciu miesiącach roku na skutek wojny w Ukrainie pokoje były zapełnione, czego nikt się nie spodziewał. Wakac ...
CBRE
Magazyny się adaptują
Magazyny się adaptują
W 2021 roku pod względem zrealizowanego wolumenu sektor magazynowy zdecydowanie dominował na rynku nieruchomości komercyjnych w Polsce. Wartość transakcji – około 3,2 mld eur ...
Avison Young
PRS w najlepszej formie
PRS w najlepszej formie
Polski rynek PRS, czyli najmu instytucjonalnego mieszkań, nigdy nie miał się lepiej. Popyt ze strony najemców jest wysoki i nic nie wskazuje na to, by w najbliższym czasie miało si ...
CBRE