Wodny świat

Nie może się bez nich obejść żadne nowoczesne centrum handlowe. Formy stają się coraz bardziej wymyślne, technologie - coraz bardziej zaawansowane

Wnętrza centrów handlowych są projektowane według określonych schematów. Fantazja architektów jest krępowana przez sztywne prawo budowlane, przepisy ochrony przeciwpożarowej i BHP, normy regulujące projektowanie ciągów komunikacyjnych czy systemów wentylacji. Poza tym przez galerie handlowe przewijają się wciąż te same marki, których sklepy różnią się od siebie jedynie wielkością powierzchni handlowej. To wszystko powoduje, że w świadomości klientów odwiedzane przez nich galerie mogą zlewać się w jedno wielkie targowisko, a to nie służy dobrze identyfikacji poszczególnych centrów handlowych. O ich tożsamości decyduje w dużym stopniu aranżacja przestrzeni publicznej, a sprawdzonym narzędziem identyfikacji takiego miejsca jest fontanna.
- "Z wszystkich rzeczy woda jest najlepsza" powiedział grecki poeta Pindar i tę pozycję woda zachowała przez wszystkie stulecia i u wszystkich cywilizacji. Fontanna oswaja wodę i z rzeczy codziennej, wraz ze światłem i dźwiękiem, tworzy spektakl - uważa Dorota Rudawa, prezes firmy RS Architektura Krajobrazu. - Nadając fontannie rolę elementu definiującego fragment przestrzeni publicznej odwołujemy się do szeregu znaczeń zapisanych w podświadomości ludzi. Fontanna kojarzy się z wytchnieniem i odświeżeniem, to także symbol zamożności, rozrywki i przyjemności. Dla wielu oznacza bezpieczną oazę na pustyni miasta. Fontanna przyciąga jak magnes - to sprawdza się od starożytności - zapewnia Dorota Rudawa.

Rajska klasyka
Jedną z ciekawszych realizacji jest fontanna przed warszawskim centrum handlowym Arkadia, otwartym w październiku 2004 roku. Arkadyjską fontannę zaprojektowano na planie koła o promieniu 12 metrów i wkomponowano w plac przed głównym wejściem. Jej budowa trwała ok. 2 miesięcy. - Strumienie wody po zmroku mienią się różnymi kolorami. To jedyne tego typu rozwiązanie w Warszawie - zapewnia Beata Jeż z firmy MediaDem odpowiedzialnej za PR Arkadii.
Pod powierzchnią chodnika umieszczono nieckę o objętości 11 metrów sześc., a w niej - w czterech współśrodkowych okręgach - rozmieszczono cztery rodzaje dysz, wyrzucających wodę na wysokość do 7 metrów. Dysze jednostrumieniowe wytwarzają klarowny i odporny na podmuch wiatru strumień. Sąsiadujące z nimi dysze tworzą obraz wodny składający się z wiązki strumieni rozpadającej się na kilka stopni. W kolejnym kręgu umieszczono dysze spieniające wodę, które emitują kipiący bielą, zamknięty strumień. Ostatni rodzaj dysz wytwarza efekty wodne dotąd niespotykane - zwarte strumienie wzbijają się w górę, zataczają regularny łuk i lądują precyzyjnie w celu, po czym cykl rozpoczyna się od początku, jednak z całkowicie inną konfiguracją strumienia. Jednocześnie fontanna może tryskać trzydziestoma strumieniami wody. Przezroczyste strumienie paraboliczne mogą mieć charakter ciągły, bądź - precyzyjnie odmierzany - fragmentaryczny.

Fantazyjny mariaż
Ale fontanna to nie tylko dysze i niecki. Coraz częściej - by olśnić widzów - instalacje łączą w sobie elementy wodotrysku, oczka wodnego, ogrodu i kaskady. Do najbardziej efektownych konstrukcji należy fontanna wykonana przez BWT Polska, zlokalizowana w oddanym do użytku w listopadzie 2005 roku katowickim Silesia City Center. Całą konstrukcję można podziwiać z mostu, który dzieli basen na dwie części. Po jednej stronie zamontowano 20 podświetlanych dysz tryskających na wysokość do 13 metrów, zaś po drugiej stronie umieszczono sztuczną wyspę, obsadzoną żywymi palmami, bananowcami i innymi roślinami tropikalnymi. Ze skał spływa prawdziwy wodospad tworząc egzotyczny i wakacyjny nastrój. Nie mniej efektowna (choć nieco mniejsza) instalacja zdobi hall gdańskiego centrum handlowego Heweliusz. Podświetlana kaskada, wykonana przez firmę BWT Polska w 2004 roku, składa się ze szklanych tafli, po których woda ścieka do niecki ze stali kwasoodpornej. Strumieniom towarzyszą egzotyczne pnącza oraz - wydobywające się z niecki - grzebienie wodne. W tym samym roku ta sama firma wykonała również fontannę w krakowskiej Galerii Kazimierz. Oprócz dysz dynamicznych i podświetlenia zastosowano w tym projekcie dysze wytwarzające mgłę, które - odpowiednio podświetlone - tworzą wrażenie wybuchającego gejzeru.

Technika niezwykłej urody
Mimo skomplikowanej natury tych urządzeń nad prawidłowym funkcjonowania każdego ,wodnego świata" czuwa niewielu ludzi. - Sytuacje awaryjne zdarzają się rzadko, bo np. filtry same nam ,mówią", kiedy wymagają czyszczenia - informuje Marta Stręciwilk, inżynier ds. wody z firmy Hadart, wykonującej i serwisującej fontanny. Przeglądy okresowe odbywają się zazwyczaj 2-4 razy do roku. Fontanny działają zwykle w obiegu zamkniętym, w którym krąży około kilkudziesięciu litrów wody. Strumień cieczy, zanim wytryśnie, zostaje najpierw przefiltrowany, zmiękczony i zdezynfekowany. Ze względu na warunki atmosferyczne większe zużycie wody odnotowują fontanny usytuowane na zewnątrz. Np. w konstrukcji przy Arkadii dolewanie wody jest kontrolowane przez czujnik, który mierzy ubytki w niecce. System elektroniczny zabezpiecza także przed nadmiarem wody - w przypadku ulewy deszczówka przelewa się do studzienki zbiorczej, a stamtąd spływa do kanalizacji deszczowej. Arkadyjska konstrukcja jest zabezpieczona także na wypadek wichury - umieszczony na pylonie pośrodku fontanny czujnik wyłącza dopływ wody w przypadku silnego wiatru. Każdym strumieniem steruje komputer, który dysponuje kilkoma programami uruchamiającymi poszczególne dysze w sciśle określonej kolejności. Hi-tech i luksus sporo kosztują, a skomplikowane i ekskluzywne systemy fontann nie są wyjątkiem. Według nieoficjalnych informacji opisane wyżej konstrukcje kosztowały inwestorów od kilkuset tysięcy do miliona złotych.

Tomasz Cudowski