Fitwel i WELL - certyfikaty na nowe czasy

Promowanie zdrowia i dobrego samopoczucia użytkowników staje się jednym z priorytetów dla właścicieli i najemców nieruchomości. Z pewnością wpływ na to ma obecna trudna sytuacja epidemiologiczna, która zachwiała naszym poczuciem bezpieczeństwa i sprawiła, że kwestie zdrowotne stały się dla nas jeszcze bardziej istotne. W konsekwencji wzrasta zainteresowanie systemami certyfikacji skoncentrowanymi na ludzkich potrzebach, do których należą Fitwel i WELL.

Podczas gdy WELL jest już znany i obecny na polskim rynku nieruchomości komerycyjnych od kilku lat, Fitwel, przyznawany na świecie od 2017 roku przez organizację Center for Active Design, dopiero buduje swoją rozpoznawalność w Polsce. W tym roku miała miejsce pierwsza w Polsce certyfikacja w tym systemie. Certyfikat, przy wsparciu ekspertów Działu Certyfikacji Zielonych Budynków Colliers, zdobyła firma Shell Energy dla swojego biura w krakowskim budynku High5ive.

Czym jest Fitwel?
Fitwel jest rygorystycznym, zewnętrznym systemem certyfikacji budynków, mającym na celu promowanie pozytywnych efektów zdrowotnych wśród użytkowników budynków i społeczności. Stworzony przez amerykańskie instytucje: U.S. Centers for Disease Control and Prevention (CDC), zajmującą się m.in. zapobieganiem i wykrywaniem chorób oraz U.S. General Services Administration, odpowiedzialną m.in. za budowę i zarządzanie budynkami rządowymi, początkowo był programem pilotażowym przeprowadzonym na 89 budynkach. Pilotaż systemu zakończył się badaniem, w którym 84 proc. uczestników potwierdziło skuteczność systemu oraz pozytywny wpływ na zrozumienie, jak budynek i przestrzeń wpływa na zdrowie i komfort użytkowników. Punktem wyjścia dla stworzenia Fitwel była analiza ponad 5 tys. badań akademickich, na podstawie której opracowano listę dobrych praktyk zdrowego projektowania i użytkowania przestrzeni.

Do największych zalet certyfikatu Fitwel z pewnością należy duża elastyczność, większa niż w przypadku WELL. Proces certyfikacji umożliwia indywidualne dopasowanie go do istniejących i nowych budynków w celu wykorzystania potencjału danego projektu. Fitwel, podobnie jak WELL, jest złożony z długiej listy dobrych praktyk, które dotyczą wszystkiego, co ma wpływ na zdrowie i komfort użytkowników. Do pozytywnego zakończenia procesu certyfikacji budynek lub powierzchnia muszą otrzymać minimum 90 na 144 punkty, przydzielanych w 12 kategoriach w ramach których określono ponad 60 zagadnień i punktów do oceny. W zależności od uzyskanego wyniku właściciele bądź najemcy powierzchni mogą uzyskać jedną, dwie lub trzy gwiazdki (analogicznie przyznawane są oceny Bronze, Silver, Gold i Platinum w systemie WELL). Część z punktowanych praktyk i udogodnień wprowadzonych dla pracowników dotyczy przestrzeni zewnętrznej: lokalizacji, dostępu do komunikacji publicznej, usług, bliskości parków, targów czy infrastruktury fitness. Inne stawiają wymagania względem systemów bezpieczeństwa, udogodnień dla osób z niepełnosprawnością, oświetlenia, terenów zielonych, dostępu do wody pitnej, dostępu do zdrowej żywności (np. w postaci fitomatów), promocji aktywności fizycznej (m.in. zachęt do korzystania ze schodów), oraz aranżacji powierzchni, biorąc po uwagę takie kwestie jak dostęp do światła dziennego, widoków czy zapewnienie pokoi laktacyjnych, siłowni czy stref relaksu. Tak duże zróżnicowanie kryteriów i możliwość swobodnego ich wyboru pozwala na kreowanie strategii wellbeingowej dopasowanej do potrzeb i aspiracji firmy.

Który wybrać?
Oba certyfikaty skupiają się na rozwiązaniach prozdrowotnych i wellbeingowych, przyczyniając się tym samym do tworzenia przestrzeni w budynkach, która pozytywnie wpływa na zdrowie i samopoczucie użytkowników. Bazują na szerokim zestawie dobrych praktyk, jednak WELL, w przeciwieństwie do Fitwel, zawiera obszerną listę wymagań koniecznych, bez spełnienia których nie ma możliwości uzyskania certyfikatu, nawet po otrzymaniu dużej liczby punktów w innych kategoriach. Znacznie zmniejsza to szanse starszych budynków, zawężając w praktyce krąg obiektów z perspektywami na pozytywne przejście procesu certyfikacji do tych nowo powstałych lub poddanych renowacji i modernizacji zgodnej z wymaganiami systemu. Kryteria konieczne dotyczą głównie jakości powietrza oraz wody i oświetlenia, które w przypadku niektórych budynków wydłużają proces starania się o certyfikat, ponieważ wymagają dokonania istotnych zmian w przestrzeni, a czasami nawet w całym budynku. Fitwel odwrotnie - umożliwia elastyczne dopasowanie katalogu punktów do potrzeb inwestora, ale i potencjału danej nieruchomości czy powierzchni najmu. Pozwala projektom dokumentować interesujące ich usprawnienia i zagadnienia wellbeingowe z długiej listy rygorystycznych kryteriów, ale o przyznaniu certyfikatu decyduje wyłącznie liczba uzyskanych punktów, a braki w jednej z kategorii można zrekompensować innymi wprowadzonymi rozwiązaniami.

Poziom elastyczności systemów certyfikacji wyraźnie wpływa na koszty. WELL częstokroć wymaga od zainteresowanych uzyskaniem certyfikatu poniesienia dużych nakładów finansowych na dostosowanie budynku lub powierzchni do rygorystycznych kryteriów koniecznych. Różnią się również koszty administracyjne - Fitwel okazuje się być tańszy już na samym etapie rejestracji, która wynosi czterokrotnie mniej niż w przypadku WELL (600 vs. 2,5 tys. dolarów). Pozostałe koszty są ruchome, zależne od wielkości powierzchni – sprawdzanie dokumentacji przez ekspertów obu systemów w przypadku średniej wielkości biura mogą wynieść około 10 tys. dolarów (WELL) lub około 5,5 tys. dolarów (Fitwel). Na dodatkowy koszt związany z certyfikacją WELL składają się wymogi przeprowadzenia specjalistycznych pomiarów na powierzchni, bez których certyfikacja jest niemożliwa.

Oba certyfikaty przyznawane są na czas określony – na trzy lata. Po ich upływie konieczne jest przejście procesu recertyfikacji, czyli poddanie powierzchni i wprowadzonych na niej rozwiązań ponownej ocenie. Niektóre kwestie wymagają jednak corocznego raportowania, m.in. poziom stężenia pyłów zawieszonych, dwutlenku węgla i formaldehydów w powietrzu, a także poziom zadowolenia użytkowników przestrzeni. W przejściu nierzadko długiego i skomplikowanego procesu certyfikacji pomocne może stać się zatrudnienie konsultanta – koszt takiej usługi w przypadku Fitwel, ze względu na mniejszy stopień komplikacji i czasochłonności prac, bywa dwu- lub trzykrotnie niższy niż w WELL.

Certyfikaty a pandemia
Zarówno Fitwel, jak i WELL pochyliły się nad tematem bezpieczeństwa sanitarno-epidemiologicznego w budynkach oraz poszczególnych przestrzeniach i stworzyły specjalne „pandemiczne” odsłony swoich certyfikatów - WELL HSR (Health-Safety Rating) oraz Fitwel VR (Viral Response). Są to w dużej mierze zredukowane programy podstawowych systemów certyfikacji, skoncentrowane na rozwiązaniach związanych z dezynfekcją i czystością powierzchni, BHP czy procedurami wdrażanymi przez firmę w momencie wystąpienia przypadku zakażenia u użytkowników przestrzeni. Oba certyfikaty są przyznawane na rok. O ile Fitwel VR czeka na pierwszą certyfikację w Polsce, o tyle WELL HSR może pochwalić się lawinowo rosnącą liczbą rejestracji i certyfikacji w naszym kraju.

Wdrażanie systemów WELL HSR czy FitWel VR wynika z chęci potwierdzenia użytkownikom, że budynek lub organizacja wprowadziły na swoich przestrzeniach rozwiązania zabezpieczające przed ryzykiem epidemiologicznym. Tego typu certyfikaty bywają punktem wyjścia do dalszych procesów certyfikacji, na przykład poprzez aplikację do certyfikacji w pełnym programie WELL lub Fitwel.

W dobie wzrostu zainteresowania firm kwestiami ESG (Environmental, Social and Corporate Governance) oraz coraz częstszego przygotowywania raportów pozafinansowych w przedsiębiorstwach certyfikacja Fitwel i WELL będzie zyskiwać na znaczeniu. Promowanie zdrowia i dobrego samopoczucia użytkowników to nie tylko kwestia odpowiedzialności społecznej - wpływa również pozytywnie na wizerunek organizacji, a także pomaga w procesie rekrutacji i sprzyja produktywności pracowników. Już sam udział w procesie certyfikacji pozwala na zaimplementowanie sprawdzonych na całym świecie rozwiązań, przedstawionych w kompletnym katalogu dobrych praktyk. Nie trzeba już za każdym razem szukać najlepszych rozwiązań metodą prób i błędów, oba systemy stanowią kompendium wiedzy dla wszystkich, chcących usprawnić praktyki związane ze zdrowiem i komfortem użytkowników swoich organizacji.