8. Konferencja - Polski Rynek Biurowy - Trendy i Prognozy

Największym (a właściwie jedynym) problemem deweloperów i właścicieli biurowców są problemy kadrowe ich najemców.

Prawie 150 specjalistów związanych z branżą nieruchomości biurowych zasiadło 10 października w sali kongresowej warszawskiego hotelu Marriott, by podyskutować o rodzimym rynku biurowym. Już tytuł pierwszego panelu dyskusyjnego nie pozostawiał złudzeń – rynek jest „Na pełnym gazie”: budynki i parki biurowe rosną w całej Polsce, a właściciele nie mają większych problemów ze znalezieniem najemców. Rykoszetem obrywa się jednak branży z powodu problemu, który dotyka wiele branż polskiej gospodarki: braku rąk do pracy. – Znaczące jest to, że JP Morgan, o którego wejściu do Polski było ostatnio bardzo głośno, zrewidował plany zatrudniania nowych pracowników ze 100 do 60 osób miesięcznie – mówił prowadzący panel Paweł Panczyj, dyrektor zarządzający ABSL. – Po prostu musieli zareagować na realia, z którymi zetknęli się nad Wisłą. – Nie mamy wyjścia: w niektórych branżach musimy postawić na pracowników zza granicy – stwierdził Krzysztof Misiak, szef Działu Miast Regionalnych agencji biurowej firmy Cushman & Wakefield. – Należymy już do grupy krajów wysoko rozwiniętych, ale jeśli nie będziemy zatrudniać emigrantów, przegramy wyścig z innymi gospodarkami – dodaje.

Kolejny panel, który wzbudził wiele emocji, dotyczył fenomenu coworkingu i szans tej dziedziny na odegranie istotnej roli w rozwoju branży biurowej. – Niektórzy uważają, że coworking służy wyłącznie „zapychaniu” wolnych powierzchni, ale taki pogląd to nieporozumienie – zapewniał Grzegorz Strutyński, członek zarządu HB Reavis Poland. – Polski rynek start-upów, które są naturalnym klientem na powierzchnie coworkingowe, jest na wczesnym etapie rozwoju, ale np. w Londynie w pierwszym półroczu 2017 roku firmy tego typu wynajęły łącznie ponad 100 tys. mkw. powierzchni biurowych. Polski rynek ma to przed sobą – podkreśla.

– Jeśli chodzi o polski rynek start-upów, to na razie mamy Warszawę, a potem „długo, długo nic”. Ale to się zmienia – Kraków, Poznań, Łódź czy Wrocław depczą stolicy po piętach – mówił Dariusz Żuk, prezes Business Link Poland. – Nasze plany tworzenia biur coworkingowych obejmują także np. Lublin i Szczecin – to wyzwanie, ale wierzymy w sukces także na tych mniejszych rynkach.

– Rosnąca popularność pracy zdalnej nie stanowi zagrożenia dla coworkingu. Jesteśmy gatunkiem, który lubi się socjalizować, przebywać w grupach, dlatego na dłuższą metę praca w domu czy kawiarni jest nudna – dodał Jarosław Bator, dyrektor rozwoju biznesu firmy Skanska CDE.

Po panelu miała miejsce prezentacja, w której wziął udział niecodzienny gość – po raz pierwszy w historii „Eurobuild CEE” uczestnikiem konferencji był pies, który towarzyszył Sybilli Berwid-Wójtowicz, doktorowi weterynarii i behawiorystce z Nestlé Purina. Prelegentka omówiła zasady akcji Pets at Work, promowanej przez koncern Nestlé, a umożliwiającej zabieranie psów i kotów do pracy przez ich właścicieli. Obecność czworonogów obniża poziom stresu pracowników i czyni miejsce pracy bardziej przyjaznym, ale wymaga uprzedniego przygotowania – m.in. przeszkolenia pracowników i wyznaczenia w biurze stref dostępnych dla zwierząt. W Polsce na razie pojedyncze firmy zdecydowały się na udział w akcji, ale w brytyjskiej siedzibie Nestlé, która wdraża Pets at Work od 2003 roku, na 500 pracowników około 50 przychodzi regularnie do pracy ze swoimi czworonogami.

Po przerwie rozpoczął się panel poświęcony niełatwym relacjom między właścicielami i najemcami biurowców. Także ten panel został zdominowany przez sytuację na rynku pracy i rosnące wymagania pracowników. – Play Station jeszcze w biurze nie instalowaliśmy, ale piłkarzyki już tak – przyznał Jakub Mirosławski, dyrektor sprzedaży i marketingu UBM Polska. – Firmy starają się wszelkimi metodami przyciągać pracowników. Do tych metod należą zarówno rozbudowane i atrakcyjnie wyposażone strefy chillout, jak i proste rozwiązania konstrukcyjne, mające na względzie wellbeing pracowników, np. uchylne okna – uzupełnia. – Oczywiście, podczas rozmów z potencjalnymi najemcami ważny jest Excel, czyli twarde dane, które ostatecznie decydują o transakcji, ale właściciele muszą zwracać uwagę na wszelkiego rodzaju „miękkie” cechy biurowca, dzięki którym pracownicy poczują się komfortowo. W dobie rynku pracownika dla każdego najemcy to istotna cecha nieruchomości – podsumowała Anna Celichowska, członek zarządu i dyrektor ds. komercjalizacji Virako.

Zażartą dyskusję poświęconą nieruchomościom biurowym w kategorii produktu inwestycyjnego przeprowadzili uczestnicy kolejnego panelu. – Co prawda rynek biurowy przeżywa hossę, ale o dobre produkty inwestycyjne nie jest łatwo – narzekali uczestnicy panelu. – Rynek zdominowany jest przez dużych graczy, którzy niechętnie pozbywają się aktywów.

Ostatni moduł dyskusyjny konferencji był poświęcony projektom rewitalizacyjnym. Od czego zacząć przygotowania do takiego projektu? – Od dialogu. Nawet przymiarki do takiej inwestycji prowadzone w tajemnicy przed sąsiadami czy władzami z pewnością wywołają konflikt – zapewnił Krzysztof Tyszkiewicz, członek zarządu BBI Development. – Od samorządu, który zawsze jest partnerem tego typu projektów, oczekiwałbym trzech rzeczy: planów miejscowych, planów miejscowych i planów miejscowych. Może jeszcze dotrzymywania terminów wynikających z kodeksu postępowania administracyjnego – wylicza Krzysztof Tyszkiewicz.

Kim są najemcy biur tworzonych w zrewitalizowanych budynkach? – To firmy, których nie interesuje ultranowoczesna szklana wieża, ale fajne miejsce, które ma duszę – uważa Paweł Piasecki, development manager projektu Praga 306. – Jeśli chodzi o rewitalizacje biurowe w prawobrzeżnej Warszawie, to najemcami są głównie firmy, które wcześniej miały siedzibę w okolicy – np. w kamienicy na Pradze czy Saskiej Kępie – ale się rozwijają i szukają większych powierzchni – dodaje. – Rozmowy o możliwości przeprowadzki z lewego brzegu Wisły na praską stronę są z góry skazane na niepowodzenie – potwierdził Krzysztof Tyszkiewicz.

Po przerwie na lunch rozpoczęła się część warsztatowa konferencji. Sporo chętnych zapisało się na spotkanie dotyczące bezpieczeństwa nieruchomości biurowych, prowadzone przez Krzysztofa Liedla, dyrektora Centrum Badań nad Terroryzmem Collegium Civitas. Jeszcze więcej uczestników wzięło udział w warsztatach poświęconych workplace solutions, prowadzonych przez Katarzynę Jasińską z Bene Poland, Dominikę Kowalską z Cushman & Wakefield oraz Zbigniewa Kostrzewę z In Design. Dobrym przykładem omawianych może byc "bohater" filmu - nowe biuro CCC stworzone przez In Design.

Zainteresowaniem cieszyło się także szkolenie o intrygującym tytule „Jak wprowadzić psa do biura i nie zwariować”, przygotowane przez Sybillę Berwid-Wójtowicz z Nestlé Purina. Po części oficjalnej uczestnicy konferencji spotkali się na tradycyjnym koktajlu, by porozmawiać w nieformalnej atmosferze. Podobno niektóre spotkania przeciągnęły się do późnych godzin nocnych…