Polska Coraz więcej renegocjacji
Biura i projekty wielofunkcyjneCałkowite zasoby powierzchni biurowej w Warszawie w pierwszych trzech kwartałach 2020 roku wyniosły 5,82 mln mkw. Do największych projektów oddanych do użytku w ostatnich trzech miesiącach możemy zaliczyć wielofunkcyjny kompleks The Warsaw Hub (Ghelamco – B – 43,4 tys. mkw. i C – 45,6 tys. mkw.), biura przy Warzelni (Echo Investment – 24 tys. mkw.) oraz kolejną fazę projektu The Park (White Stare Real Estate – 10 tys. mkw.).
Obecnie w budowie znajduje się prawie 590 tys. mkw. nowoczesnej powierzchni biurowej planowanej do oddania w latach 2020-2022. Według szacunków Cushman & Wakefield w całym 2020 roku ukończonych zostanie blisko 355 tys. mkw., natomiast w 2021 roku – około 340 tys. mkw.
Biorąc pod uwagę obecną sytuację pandemiczną i ograniczoną aktywność najemców spodziewamy się ograniczenia liczby nowych projektów wprowadzonych na rynek z terminem oddania do użytku w latach 2022-2024, co może doprowadzić do wystąpienia efektu luki podażowej w tym okresie – mówi Jan Szulborski, senior consultant, Cushman & Wakefield.
Niepewna sytuacja gospodarcza i malejąca aktywność najemców w ostatnich dwóch kwartałach doprowadziły do odwrócenia trendu kompresji wskaźnika powierzchni niewynajętej. W okresie ostatnich trzech miesięcy poziom pustostanów w Warszawie wzrósł o ponad 110 tys. mkw. i wyniósł 559,2 tys. mkw. Analizując rozkład dostępnej powierzchni biurowej, tylko około 8 proc. znajdowało się w projektach oddanych do użytku w tym kwartale. Wzrost dostępności powierzchni biurowej przełożył się na wzrost wskaźnika pustostanów, który na koniec III kwartału wyniósł 9,6 proc. i wzrósł o 1,7 pp. w ujęciu kwartalnym.
Ponadto, w ostatnich kwartałach mogliśmy zaobserwować zwiększoną liczbę ofert podnajmów na warszawskim rynku biurowym. Według szacunków w III kwartale 2020 roku całkowita powierzchnia oferowanych podnajmów wyniosła ponad 85 tys. mkw., co przekłada się na wzrost tego typu dostępnych powierzchni o ponad 74 proc. kwartał do kwartału.
Okres kwarantanny oraz niepewność związana z wpływem pandemii koronawirusa na gospodarkę spowodowała, że część najemców zdecydowała się na tymczasowe wstrzymanie decyzji o procesach negocjacji umów najmu. Popyt brutto w pierwszych trzech kwartałach wyniósł 447,5 tys. mkw. i był niższy o 35 proc. niż w analogicznym okresie 2019 roku. W samym III kwartale 2020 roku łączna aktywność najemców wyniosła 113,2 tys. mkw. i była niższa o 65 proc. w porównaniu do analogicznego okresu w 2019 roku. Znaczący procentowy spadek wolumenu transakcji w ostatnim kwartale w ujęciu rocznym wynika między innymi z rekordowej aktywności najemców w III kwartale 2020 roku.
W III kwartale 2020 roku uległa zmianie dotychczasowa struktura transakcji, w której dominowały nowe umowy, które w ostatnich pięciu latach odpowiadały za średnio 61 proc. wszystkich transakcji. W bieżącym kwartale ten typ umów odpowiadał jedynie za 48 proc. wszystkich zawartych umów, a renegocjacje i ekspansje stanowiły odpowiednio 48 i 4 proc.
Spodziewamy się utrzymania tego trendu w kolejnych kilku kwartałach ponieważ część najemców, których umowy zbliżają się do końca, może zdecydować się na ich krótkoterminowe przedłużenie – dodaje Katarzyna Lipka, head of Consulting & Research, Cushman & Wakefield.
Wraz z pogarszającym się sentymentem wśród uczestników rynku stawki bazowe za najlepsze powierzchnie biurowe w centrum i poza centrum spadły o 0,25 euro za mkw. miesięcznie i znalazły się na poziomie 23,75 euro za mkw. miesięcznie w centrum i 14,75 euro za mkw. miesięcznie poza centrum.
Korekta stawek wynika z coraz większej liczby ofert dotyczących podnajmów oraz większej presji na oferowanie zachęt dla najemców przez deweloperów. W kolejnych kwartałach możemy spodziewać się dalszej korekty warunków komercyjnych, jeśli popyt na powierzchnie biurowe utrzyma trend spadkowy, a gospodarka nadal będzie pracować na zwolnionych obrotach – dodaje Jan Szulborski.
Inwestycje wojskowe skorzystają na cyfryzacji w budowlance
Inwestycje wojskowe skorzystają na cyfryzacji w budowlance
Multiconsult Polska
Cyfryzacja w branży budowlanej, zwłaszcza w kontekście rosnących inwestycji wojskowych, stanowi istotny element transformacji tego sektora. Tradycyjnie opierająca się na manualnych ...
Inwestycje mieszkaniowe bez miejsc parkingowych?
Inwestycje mieszkaniowe bez miejsc parkingowych?
Kancelaria Radców Prawnych K&L Legal Granat i Wspólnicy Sp.k.
W ostatnich dniach w Internecie wrze dyskusja w związku z zapowiedzią likwidacji minimalnej liczby miejsc parkingowych przy nowych realizacjach deweloperskich. Czy faktycznie mamy ...
Czy kryzys na rynku nieruchomości komercyjnych uderzy w banki w Polsce?
Czy kryzys na rynku nieruchomości komercyjnych uderzy w banki w Polsce?
Wolf Theiss
Prezes Deutsche Banku, Christian Sewing spodziewa się w tym roku się kontynuacji kryzysu rynku nieruchomości komercyjnych. W USA Moody's obniżył rating regionalnego New York Commun ...