TOTEX , a nie OPEX czy CAPEX, czyli oszczędności w zadaniach inwestycyjnych miast

Zabierając glos w dyskusji na temat szukania oszczędności w inwestycjach miejskich, innymi słowy racjonalizacji wydatków inwestycyjnych, chciałbym zwrócić uwagę na metodologiczny aspekt zagadnienia. Mam na myśli podejście do rachunku efektywności projektów inwestycyjnych.

Uważam, że dla osiągnięcia widocznych efektów w optymalizacji planowanych przez jednostki samorządu terytorialnego (JST) projektów należy w większym stopniu oprzeć przygotowanie inwestycji o rachunek ciągniony inwestycji. Chodzi o oparcie kalkulacji projektu o tzw. TOTEX (ang. Total Expenditures) tj. całkowity koszt projektu. W dotychczasowej praktyce w zależności od tego, czy podmiot realizujący zadanie odpowiada za przygotowanie i realizację inwestycji, czy też za jego późniejszą eksploatację, koncentruje się na optymalizacji danego etapu. Inaczej mówiąc, czy zależy mu na zminimalizowaniu nakładów poniesionych na inwestycję tj. tzw. CAPEX (ang. Capital Expenditures), czy też na oszczędnościach w fazie eksploatacji projektu OPEX (ang. Operating Expenditures). Dla uzyskania korzyści z punktu widzenia JST i społeczności lokalnej istotne jest dokonanie wyboru rozwiązania najbardziej korzystnego ekonomicznie w całym cyklu budowy i funkcjonowania projektu. Należy więc oceniać efektywność projektu w całym cyklu jego życia, a nie w poszczególnych etapach osobno. Dopiero łączny rachunek pozwala na wybór tego, co w długim horyzoncie jest ekonomicznie bardziej opłacalne. Uważam, że takie podejście jest również bardziej racjonalne w praktyce przetargowej jako jedno z kryteriów wyboru partnerów, czy wykonawców zadania inwestycyjnego i jako takie powinno być powszechnie stosowane. W tym kierunku idą najnowsze wytyczne Komisji Europejskiej.

Oczywiście dla całościowej analizy przydatności projektu należy brać pod uwagę również pozaekonomiczne kryteria i podejmować decyzje uwzględniające wszystkie aspekty. Zawsze warto jednak wiedzieć, ile zadanie kosztuje nie tylko w krótkim horyzoncie czasowym (np. jednorocznego budżetu JST, czy jednej kadencji), ale w perspektywie całego cyklu życia projektu.