Transformacja energetyczna polskiej gospodarki potrwa co najmniej 20 lat

Tocząca się na Ukrainie wojna wymusza przyspieszenie transformacji energetycznej polskiej gospodarki. Od kilku miesięcy obserwowany jest wyraźny wzrost liczby i wartości zapowiadanych inwestycji. Aktualna wartość 180 największych realizowanych i planowanych projektów przekracza już 300 mld zł. Tymczasem potencjał wykonawczy 80 największych wykonawców energetyczno-przemysłowych działających w Polsce od kilku lat wynosi w granicach 20 mld zł rocznie. W najbliższych latach ograniczone moce przerobowe branży budowlanej będą więc wąskim gardłem dla zapowiadanych inwestycji. Ich realizacja potrwa co najmniej 20 lat.

Jak wynika z raportu firmy badawczej Spectis zatytułowanego „Budownictwo energetyczno-przemysłowe w Polsce 2022-2027”, aktualna wartość 180 realizowanych i planowanych największych inwestycji energetyczno-przemysłowych w Polsce to 305 mld zł, co jest kwotą o 50 mld zł wyższą niż rok wcześniej. W puli znaczących projektów inwestycje na etapie budowy mają łączną wartość jedynie 28 mld zł, a pozostałe 278 mld zł stanowią inwestycje będące w fazie przetargu, planowania lub wstępnej koncepcji.

Całkowite roczne przychody analizowanych w raporcie 80 największych wykonawców energetyczno-przemysłowych w Polsce wynoszą 31 mld zł, z czego blisko 19 mld zł (ponad 60 proc. przychodów ogółem) przypada na segment szeroko rozumianych inwestycji energetyczno-przemysłowych, czyli bloków energetycznych, spalarni odpadów, elektrociepłowni, kotłowni, specjalistycznych instalacji przemysłowych, odnawialnych źródeł energii oraz sieci przesyłowych.

Rynek budownictwa energetyczno-przemysłowego pozostaje rynkiem umiarkowanie skoncentrowanym. Z grupy 80 analizowanych firm, pięciu największych wykonawców posiada blisko 35 proc. rynku, czołowe 10 podmiotów odpowiada za połowę rynku, a na 20 wiodących firm przypada 66 proc. rynku.

Biorąc pod uwagę wartość realizowanych robót, rynek budownictwa energetyczno-przemysłowego w Polsce od kilku lat znajduje się w stagnacji. Po zbliżeniu się do 20 mld zł w 2019 roku i 6-procentowego spadku w 2020 roku, w 2021 roku wartość robót zrealizowanych przez 80 największych wykonawców energetyczno-przemysłowych działających w Polsce wyniosła około 19,5 mld zł. Zastój widać również w poziomie zatrudnienia w branży, który jest obecnie niższy niż w 2016 roku.

W minionych latach istotnym problemem tej gałęzi budownictwa była niska zyskowność. W latach 2017-2020 średnia rentowność netto w grupie 80 wykonawców wyniosła tylko 1,5 proc., na co wpłynęły problemy finansowe kilku znaczących graczy. Jak wynika z analizy wyników finansowych największych firm wykonawczych, w 2021 roku rentowność netto branży uległa jednak wyraźnej poprawie, osiągając poziom około 6 proc.

W najbliższych latach coraz ważniejszym elementem rynku energetycznego będą odnawialne źródła energii. Zaobserwować można znaczące zainteresowanie dużymi projektami fotowoltaicznymi i wiatrowymi ze strony zarówno inwestorów prywatnych, jak i dużych koncernów, także państwowych.

Poza mocami wytwórczymi, w ciągu najbliższych 20 lat także Krajowy System Elektroenergetyczny czekają istotne zmiany strukturalne. Znacząco zmniejszy się bowiem rola jednostek węglowych (ich udział w mocy zainstalowanej netto ma spaść do około 20 proc. w 2040 roku), a jednocześnie wzrośnie wyraźnie udział OZE w wytwarzaniu energii elektrycznej, osiągając ponad 30 proc. w 2030 roku i 40 proc. w 2040 roku. Zmiany te wymagać będą także kolejnych dużych inwestycji w obszarze sieci elektroenergetycznych.