Zamówienie na prawo o zamówieniach

Obszerność projektu uniemożliwia szczegółowe omówienie rozwiązań przyjmowanych w nowym prawie. Dlatego skoncentruję się na przedstawieniu głównych założeń nowej ustawy, podstawowych zmian wprowadzanych do systemu zamówień publicznych, oraz omówię kilka nowych rozwiązań szczególnych przewidzianych w projekcie ustawy.

Prawo w miejsce ustawy

Obowiązująca obecnie ustawa o zamówieniach publicznych była nowelizowana około dwudziestu razy. Ciągłe nowelizacje sprawiły, że aktualna ustawa stała się nieprzejrzysta i niespójna. Postanowiono zatem zastąpić ją nowym aktem prawnym. Zgodnie z założeniem autorów nowa ustawa ma całościowo uregulować problematykę zamówień publicznych. Obejmuje ona rozwiązania dotąd zawarte także w rozporządzeniach wykonawczych do starej ustawy. Użycie w nazwie nowej ustawy określenia ,prawo zamówień publicznych" ma podkreślić kompleksowe uregulowanie zagadnień i próbę stworzenia kodyfikacji zamówień publicznych.

Zgodność z prawem europejskim

Autorzy projektu podkreślają, że jedną z podstawowych przyczyn przygotowania nowej ustawy była potrzeba dostosowania polskiego prawa do regulacji Unii Europejskiej. Do projektu przejęto także kilka rozwiązań dotychczas nieznanych polskiemu systemowi zamówień publicznych, takich jak koncesja na roboty budowlane, atestacja (wydanie świadectwa potwierdzającego zgodność procedur stosowanych przez zamawiającego z ustawą i prawem Unii Europejskiej) oraz postępowanie koncyliacyjne (rozpatrzenie sporu przez rozjemców akredytowanych przy Komisji Europejskiej).

Podwyższone progi

Nowe prawo zamówień publicznych w zasadzie zachowuje stosowane dotychczas tryby udzielania zamówień. Udzielenie zamówienia będzie mogło nastąpić na podstawie przetargu nieograniczonego, przetargu ograniczonego, negocjacji z ogłoszeniem, negocjacji bez ogłoszenia, zapytania o cenę, zamówienia z wolnej ręki oraz całkowicie nowego rozwiązania: aukcji elektronicznej. Zgodnie z projektem ustawy podstawowymi formami rozstrzygania zamówień będą przetarg nieograniczony oraz zrównany z nim w nowym prawie przetarg ograniczony. Możliwość udzielenia zamówienia w inny sposób będzie podlegać limitom szczegółowo uregulowanym w ustawie. Projekt wprowadza nowe - wyższe - wartości zamówień, od których uzależnione jest zastosowanie określonych trybów i procedur udzielania zamówień. Dotyczy to np. progu, poniżej którego stosowane mogą być uproszczone procedury (60 tys. EUR wobec obowiązujących obecnie 30 tys. EUR). Wprowadzona zostaje jednak równocześnie procedura zaostrzona, dotycząca zamówień przekraczających 5 mln EUR przy dostawach i 10 mln EUR przy robotach budowlanych. W przypadku przekroczenia powyższych wartości obligatoryjne będzie badanie warunków zamówienia, jak również kontrola prawidłowości przeprowadzenia procedury przetargowej przed zawarciem umowy. Ponadto w pracach komisji przetargowej będzie musiał uczestniczyć obserwator wyznaczany przez Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych.

Postępowania szczególne

Nowe prawo zawiera także przepisy szczególne, dotyczące postępowań, które ze względu na przedmiot zamówienia charakteryzują się odrębnościami w stosunku do ogólnych zasad udzielania zamówienia publicznego. Uregulowane zostają zasady organizacji konkursu, wydawanie koncesji na roboty budowlane, przeprowadzanie zamówień sektorowych oraz udzielanie zamówień szczególnych.

Konkurs - kontrowersyjna sprawa

Konkurs ma być przyrzeczeniem publicznym, w którym zamawiający przyrzeka nagrodę za wykonanie i przeniesienie prawa do wybranej przez sąd konkursowy pracy, w szczególności z zakresu planowania przestrzennego, projektowania urbanistycznego, architektoniczno-budowlanego oraz przetwarzania danych. Nagrodą za wygranie konkursu może być m.in. zaproszenie do negocjacji. Żadna regulacja projektu nowego prawa zamówień publicznych nie wzbudziła dotąd takich emocji i dyskusji jak konkurs. Nowe prawo znosi dotychczasowy obowiązek organizowania konkursu w przypadku udzielania zamówienia publicznego na twórcze prace projektowe o wartości zamówienia przekraczającej równowartość 25 tys. EUR. Ponadto możliwe będzie zamówienie w drodze przetargu (a zatem z pominięciem konkursu) usługi projektowo - wykonawczej, obejmującej także przygotowanie projektu architektonicznego. Zdaniem Izby Architektów zniesienie obowiązku organizacji konkursów spowoduje, że przy wyborze decydować będzie jedynie koszt sporządzenia projektów, a nie ich jakość. W związku z powyższym architekci konsekwentnie starają się wpłynąć na Urząd Zamówień Publicznych, aby w projekcie nowego prawa przywrócony został obowiązek organizowania konkursów na prace projektowe.

Koncesja na roboty budowlane

Nową ciekawą instytucją, która funkcjonuje w prawie unijnym i zostaje wprowadzona również do Polski, jest koncesja na roboty budowlane. Koncesja jest rodzajem zamówienia na roboty budowlane, w którym w zamian za wykonanie określonych robót budowlanych koncesjonariusz otrzymuje prawo eksploatacji powstałego obiektu budowlanego. Ze względu na specyfikę tego typu zamówienia przepisy umożliwiają szczegółową weryfikację podmiotu, któremu zostanie przyznana koncesja.

Czas pokarze

Roboty budowlane są powszechnym przedmiotem przetargów na zamówienia publiczne. Praktycznie każda duża firma budowlana stale uczestniczy w przetargach prowadzonych w ramach zamówień publicznych. Z tego powodu nie sposób przecenić znaczenia systemu zamówień publicznych dla funkcjonowania branży budowlanej. Dotychczasowa praktyka zamówień publicznych dostarcza aż nazbyt wiele przykładów omijania lub nadużywania zapisów ustawy. Z tej perspektywy za słuszny należy uznać zamiar przyjęcia nowego prawa, którego jednym z założeń jest stworzenie systemu zapewniającego faktyczną przejrzystość i bezstronność prowadzonych procedur. Jednak dopóki przepisy te nie wejdą w życie i nie zaczną być stosowane w praktyce, nie można będzie ocenić ich skuteczności.

Piotr Łaska

Autor jest radcą prawnym

w kancelarii Lovells