Partnerskie zmiany na lepsze

Jeszcze nigdy nie poswiecano tyle uwagi partnerstwu publiczno-prywatnemu co dzis. Wszystko to za sprawa Ministerstwa Gospodarki i Ministerstwa Infrastruktury, które pracuja nad nowa ustawa o PPP. Proponowane rozwiazania maja zinstytucjonalizowac partnerstwo i pozwolic na szersze zastosowanie jego rozwiazan w praktyce

Dotychczas PPP pozostaje w Polsce niezwykle rzadka forma realizacji inwestycji publicznych. Partnerstwo jest z punktu widzenia interesu publicznego jest jednak wyjatkowo atrakcyjna forma realizacji czesci inwestycji. Prywatny przedsiebiorca wykorzystuje wlasne srodki i doswiadczenie do zrealizowania pozadanego spolecznie przedsiewziecia. W zamian za to, po jego zrealizowaniu, korzysta z przynoszonych przez nie dochodów. Biorac na siebie ryzyko ekonomiczne powodzenia inwestycji, podmiot prywatny jest w stanie, jak pokazuje doswiadczenie panstw europejskich, zrealizowac ja szybciej i obslugiwac taniej niz podmiot publiczny. Ten ostatni nie potrafi zwykle wystarczajaco efektywnie kontrolowac kosztów inwestycji. Tym, co odróznia PPP od zamówienia publicznego jest wlasnie przejecie przez przedsiebiorce znacznej czesci ekonomicznego ryzyka powodzenia danego przedsiewziecia w sferze publicznej.

Tak jest dzis...

Obecnie nie ma jednego aktu prawnego calosciowo regulujacego zasady wspólpracy pomiedzy sektorem publicznym i prywatnym w ramach przedsiewziec PPP. Jedynie w odniesieniu do okreslonych rodzajów inwestycji infrastrukturalnych istnieja pewne uregulowania tego typu. Np. ustawa z 27 pazdziernika 1994 r. o autostradach platnych. Wedlug wiceminister gospodarki Ireny Herbst projekt nowej ustawy o partnerstwie publiczno - prawnym powinien trafic do Sejmu pod koniec br. W Ministerstwie Infrastruktury zostal nawet powolany Wydzial Partnerstwa Publiczno - Prywatnego, dzialajacy w ramach Departamentu Finansowania Infrastruktury i Funduszy Europejskich. Jego zadaniem jest wspóltworzenie warunków do rozwoju koncepcji PPP w Polsce.

Tak powinno byc

Przygotowywana w Ministerstwie Gospodarki ustawa o partnerstwie publiczno - prywatnym mialaby stac sie kompleksowym aktem prawnym, regulujacym warunki wspólpracy pomiedzy sektorem prywatnym i publicznym w realizacji przedsiewziec PPP. Jej celem powinno byc jednak przede wszystkim usuniecie prawnych barier dla dokonywania dlugoterminowych inwestycji przez podmioty publiczne. Powinno sie zmienic odpowiednie uregulowania ustawy o finansach publicznych i ustawy o zamówieniach publicznych. Zmiany powinny polegac m.in. na umozliwieniu jednostkom samorzadu terytorialnego zaciadania dlugoterminowych zobowiazan w znacznych kwotach. Obecnie, ze wzgledu na zawarte w ustawie o finansach publicznych metody liczenia dlugu tych jednostek, powoduje to czesto przekroczenie granicy dopuszczalnych zobowiazan. Granica wynosi 60 proc. jej rocznych dochodów. Ustawa musialaby równiez rozwiazac problemy dotyczace opodatkowania podatkiem VAT oplat rocznych wnoszonych przez podmioty publiczne na rzecz inwestora, który z wlasnych srodków zrealizowal i obsluguje dany projekt. Uregulowania wymagalby równiez problem opodatkowania VAT obiektu infrastrukturalnego (który wczesniej, przez np. 20 lat, byl obslugiwany przez przedsiebiorce) przekazywanego przez podmiot prywatny na rzecz podmiotu publicznego. Kolejna kwestia, jaka musi zajac sie przygotowywana ustawa, jest uchylenie koniecznosci organizowania przetargów przez prywatne podmioty korzystajace ze srodków publicznych w wypadku, gdy chca one skorzystac z uslug podwykonawców. Obligatoryjny tryb przetargowy, drogi i czasochlonny, potrafi czesto zdeformowac najlepszy biznes plan w zakresie PPP. Niepotrzebne utrudnienie stanowi równiez w obecnym stanie prawnym koniecznosc uzyskania zgody Prezesa Urzedu Zamówien Publicznych na zawarcie przez podmiot publiczny umowy na okres dluzszy niz 3 lata.

Najpopularniejszy jest BOT

W typowym projekcie PPP, po uplywie okreslonego w umowie czasu, w którym inwestycja mialaby wygenerowac zysk dla przedsiebiorcy, zostaje ona przekazana podmiotowi publicznemu, np. gminie i staje sie jej wlasnoscia. Korzysci odnosi przy tym zarówno podmiot prywatny, który pobiera przychody z inwestycji, jak i mieszkancy, którzy moga cieszyc sie np. nowa instalacja wodno - kanalizacyjna o wiele wczesniej niz wynikaloby to z mozliwosci budzetowych panstwa czy jednostki samorzadu terytorialnego. Przedstawiona konstrukcja odnosi sie do jednej tylko, za to bardzo czesto w europejskiej praktyce wykorzystywanej, z form PPP. Jest ona okreslana angielskim skrótem BOT (build, operate, transfer - wybuduj, obsluguj, przekaz). Pomysl BOT jest wykorzystywany takze w rodzimej praktyce, gdzie na podstawie ustawy o autostradach platnych Stalexport S.A. wybudowal i obsluguje odcinek autostrady A4 (Katowice - Kraków). W przypadku takiej inwestycji podmiot publiczny partycypuje czesto poprzez wniesienie do przedsiewziecia, np. w postaci wkladu do zawiazanej z inwestorem prywatnym spólki, nieruchomosci, na których bedzie realizowany dany projekt.

Szansa do wykorzystania

Przyklady projektów, jakie moga byc realizowane w ramach PPP zaskakuja róznorodnoscia. Moga byc to koleje, drogi ladowe i wodne, systemy telekomunikacyjne czy tez budownictwo socjalne. Nawet, wydawaloby sie, bedacy domena panstwa system wieziennictwa moze zostac z sukcesem oparty na PPP. Dzieje sie tak np. w Wielkiej Brytanii. Sztandarowym przykladem udanego projektu opartego na publiczno - prywatnym partnerstwie jest atenskie lotnisko Spata. Co jest charakterystyczne dla PPP, gwarancje splaty kredytu na budowe tego lotniska udzielilo panstwo. Udana ustawa o PPP jest wielka szansa na zrealizowanie koniecznych a zapóznionych i niezwykle kapitalochlonnych inwestycji, takich jak np. budowa metra. W obecnej sytuacji budzetu panstwa i ciagle niewielkich mozliwosciach budzetów samorzadowych trudno wyobrazic sobie finansowanie projektów tej wielkosci bez wykorzystania mozliwosci, jakie daje publiczno - prywatne partnerstwo.

Jacek Jachowicz jest radca prawnym

White & Case W. Danilowicz,

W. Jurcewicz i Wspólnicy