Polska Katalizator dla handlówki

Prawie 130 tys. mkw. powierzchni handlowej zostało oddane do użytku w ramach wszystkich formatów w IV kwartale 2020 roku. Pomimo pandemicznych obostrzeń i kolejnych lockdownów udało się w tym okresie zrealizować budowę 11 nowych obiektów handlowych oraz rozbudowę jednego centrum wyprzedażowego. Powierzchnia handlowa nowo otwartych projektów nie przekraczała 20 tys. mkw., a prawie połowę nowej podaży w ostatnim kwartale 2020 roku stanowiły otwarcia w miastach poniżej 50 tys. mieszkańców.

Rok 2020 to również rekordowa liczba metrów kwadratowych powierzchni handlowej wycofanej z rynku. Na prawie 200 tys. mkw. składało się zamknięcie dziewięciu centrów handlowych pierwszej generacji (czterech Auchan i pięciu Tesco), a także centrum handlowego Sukcesja w Łodzi.

Około 380 tys. mkw. powierzchni handlowej jest obecnie w trakcie budowy z terminem otwarcia zaplanowanym na 2021 rok. Znaczną część, ponad 30 proc., stanowią niewielkie parki handlowe o powierzchni nieprzekraczającej 10 tys. mkw.

Parki handlowe, umożliwiając szybkie i wygodne zakupy, doskonale wpisują się w aktualne potrzeby klientów. Format ten już od kilku lat dynamicznie się w Polsce rozwija, a obecnie, w okresie pandemii dodatkowo szczególnie zyskał na atrakcyjności. Ograniczona do minimum powierzchnia wspólna, wygodny parking i oddzielne wejścia do każdego lokalu są nie tylko bardzo atrakcyjne dla klientów, ale również znacząco zwiększają poziom bezpieczeństwa epidemicznego – mówi Małgorzata Dziubińska, associate director w dziale Consulting & Research Cushman & Wakefield.

Dodatkowo małe i średnie obiekty handlowe pokazały wyższą odporność na skutki pandemii w porównaniu do obiektów o dużej i bardzo dużej skali. Spadki odwiedzalności i obrotów były w nich znacznie niższe, a możliwość odrabiania strat następowała szybciej niż w przypadku większych obiektów.

Następujące po sobie kolejne okresy ograniczeń w funkcjonowaniu obiektów handlowych oraz niejasne i niespójne zasady uniemożliwiające działalność poszczególnych kategorii najemców nie służą negocjacjom warunków czynszowych między najemcami a wynajmującymi. Szczególnie ważna w negocjacjach obu stron jest zatem rola banków, które w wielu przypadkach odgrywają ogromną rolę w finansowaniu działalności zarówno wynajmującego, jak i najemcy – mówi Beata Kokeli, head of Retail Agency, Cushman & Wakefield.

Najbliższe miesiące pokażą, czy obecna sytuacja wpłynie trwale na stawki czynszów w obiektach handlowych. Obecne, czasowe obniżki sięgają średnio 20 proc., najemcy oczekują również kontrybucji finansowych lub czynszu od obrotu, a zgoda na takie warunki ze strony wynajmującego wiąże się najczęściej z przedłużeniem umowy najmu o kilkanaście miesięcy.

Pandemia, będąca swego rodzaju katalizatorem zmian na rynku handlowym, przyspieszyła decyzje wielu sieci o restrukturyzacji lub zakończeniu działalności. Wśród międzynarodowych marek, które opuściły lub w najbliższym czasie opuszczą polski rynek są: Camaieu, Promod, Sportisimo, Salamander czy Stefanel. Jednocześnie jednak w ubiegłym roku czternaście nowych marek otworzyło swoje pierwsze sklepy w Polsce, a wśród nich znajdują się m. in. Primark, American Urban Outfitters, American Vintage, Giorgio Armani Beauty, Falconeri, Mere czy Mömax.

Odwiedzalność w centrach handlowych (zgodnie z danymi PRCH) po pierwszej, wiosennej fali koronawirusa systematycznie rosła sięgając nawet 90 proc. wartości z poprzedniego roku w ostatnim tygodniu sierpnia 2020. Wraz z październikowym wzrostem zachorowań odwiedzalność centrów i parków handlowych zaczęła spadać do około 60 proc., a po drugim listopadowym lockdownie ponownie wzrosła do około 70-78 proc. wartości notowanych w poprzednim roku. Średnie i małe obiekty notowały kilkuprocentową przewagę w poziomie odwiedzalności w porównaniu z dużymi i bardzo dużymi obiektami. Klienci decydowali się chętniej na zakupy w centrach zlokalizowanych blisko ich miejsca zamieszkania unikając zatłoczonych miejsc i ograniczając do minimum czas spędzony na zakupach.

Dane o obrotach w centrach handlowych (wg PRCH) pokazują, że poziom sprzedaży w październiku 2020 roku był niższy o 21,4 proc. rok do roku w przypadku obiektów dużych (>= 40 tys. mkw.) i o 18,5 proc. w przypadku obiektów mniejszych (<40 tys. mkw.). Skumulowany spadek obrotów w okresie styczeń-listopad 2020 roku wyniósł dla dużych i bardzo dużych obiektów -28,9 proc., natomiast dla średnich i małych -24,7 proc. w porównaniu do roku poprzedniego. Największe spadki obrotów (rok do roku; wartości skumulowane styczeń-listopad 2020 roku) odnotowano w przypadku najemców z kategorii „usługi” -66,2 proc. i „rozrywka” -60,1 proc. Wśród najemców „food & beverage” utrata obrotów ukształtowała się na poziomie -33 proc., a wśród najemców modowych na poziomie -32,4 proc. Mniejsze spadki zanotowali najemcy z kategorii „zdrowie i uroda” -21,5 proc. i „żywność” -7,8 proc. Najemcy z kategorii „dom i wnętrze” pomimo bardzo dobrych wyników w miesiącach maj-październik również zanotowali niższe obroty o 8 proc. w ujęciu łącznym od stycznia do listopada 2020 roku w stosunku do analogicznego okresu poprzedniego roku.

Udział e-commerce w sprzedaży detalicznej przed pandemią oscylował w Polsce w granicach 5-6 proc. W wyniku kolejnych obostrzeń nakładanych na branżę i wielu tygodni całkowitego zakazu handlu drogą stacjonarną, dla wielu sklepów handel internetowy był jedynym kanałem dystrybucji. Udział e-commerce w sprzedaży detalicznej osiągał w tych okresach rekordowe (dla Polski) wyniki 11,9 proc. w kwietniu i 11,4 proc. w listopadzie 2020 roku. Pandemia pokazała jednocześnie, że handel stacjonarny nie zniknie i wciąż wielu Polaków jest przywiązanych do tradycyjnego modelu sprzedaży, o czym świadczyć może wyraźne wyhamowanie dynamiki sprzedaży online wraz z kończącymi się kolejnymi lockdownami i luzowaniem obostrzeń w działalności centrów handlowych – mówi Małgorzata Dziubińska.