A Szwecja podobno jest taka zielona

Zrównoważony rozwój odgrywa w Sztokholmie ogromną rolę już od wielu lat. Miasto ustanowiło odpowiedzialność środowiskową swoim priorytetem, co wpływa zarówno na proces urbanizacji, jak i codzienne życie mieszkańców. Ekologiczny design, energooszczędne budynki czy zielone dachy stały się nieodłącznymi elementami planowania przestrzeni; jeśli zaś chodzi o gospodarkę odpadami, nacisk kładzie się na recycling i kompostowanie. W połączeniu z naciskiem na poprawę jakości wody oraz bioróżnorodność w parkach i na drogach wodnych, Sztokholm może być przykładem zrównoważonego miasta, które holistycznie podchodzi do zarządzania środowiskiem i angażuje w to społeczność.

Zdaniem Staffana Lorentza, szefa projektu Stockholm Royal Seaport, włodarze stolicy Szwecji nieustannie poszukują kolejnych terenów, na których można wdrożyć duże, zielone inwestycje. – Obszar, na którym powstaje Stockholm Royal Seaport, był „na radarze” władz od 25 lat. To stary brownfield położony tuż obok portu, mający bogatą historię. Kiedyś pełnił nawet rolę królewskich terenów łowieckich – opowiada Staffan Lorentz. Miasto rozpoczęło planowanie projektu już w roku 2000, a 11 lat później rozpoczęła się budowa etapów Norra 1 i Västra, pierwsi mieszkańcy wprowadzili się tu w 2014.

Gaz do dechy

Do 2030 roku Stockholm Royal Seaport ma wzbogacić miasto o 12 tys. mieszkań, generując jednocześnie 35 tys. nowych miejsc pracy. Poprzemysłowe tereny przeobrażają się w zieloną i tętniącą życiem dzielnicę. Misja projektu została nakreślona w dokumencie „The Sustainable Urban Development Programme for Stockholm Royal Seaport”, znowelizowanym w 2021 roku. W publikacji można przeczytać, że inwestycja ma się do 2030 roku stać wolna od paliw kopalnych. Ta deklaracja odnosi się do ambicji miasta, by do roku 2040 stać się stolicą zeroemisyjną, wywierającą pozytywny wpływ na środowisko. Deweloperzy projektu są zobowiązani do przestrzegania surowych norm zrównoważonego rozwoju, np. poprzez instalowanie zielonych dachów i paneli słonecznych. W dzielnicy wdrożono również zaawansowany system zarządzania odpadami, który do usuwania śmieci wykorzystuje rury próżniowe, a materiały organiczne przekształca w biogaz. – Model, jaki stosujemy, widzieliśmy już w innych europejskich miastach. Został on zaprojektowany w celu reewaluacji działalności przemysłowej w pobliżu centrum. Być może da się ją przenieść na peryferia, co pozwoli ludziom żyć bliżej serca miasta, a co za tym idzie, częściej poruszać się pieszo czy rowerem – sugeruje Staffan Lorentz.

Inwestycja powstaje w usianej starymi budynkami przemysłowymi dzielnicy Gasverket, w której do 2011 roku działała wytwórnia gazu. Cały obszar przechodzi obecnie stopniową przebudowę. Niektóre operacje, takie jak produkcja energii i działalność portowa, mają być kontynuowane. Inne, w tym przepompowywanie ropy naftowej, będą z kolei stopniowo wygaszane. Gasverket posiada charakterystyczną ceglaną architekturę, zaprojektowaną przez Ferdinanda Boberga na przełomie XX i XXI wieku, która obecnie jest łączona ze współczesnymi obiektami. Daje się zauważyć nacisk na ochronę dziedzictwa kulturowego przemysłu, przy jednoczesnym zapewnieniu, że wszystkie tworzone teraz struktury będą cechować się nowoczesnym stylem architektonicznym.

Cicha woda

Według twórców projektu, Stockholm Royal Seaport ma być miejscem, w którym stare spotyka się z nowym, a duże z małym. Również woda ma kluczowy wpływ na funkcjonowanie i wygląd całej okolicy. Dzielnica leży nad brzegiem Lilla Värtan, niewielkiej zatoki znanej nie tylko z pięknych widoków, ale też stanowiącej istotny element lokalnego ekosystemu. W 2022 nowy most, Lilla Lidingöbron, został otwarty dla ruchu pieszego i rowerowego.

Aby inwestycja była przeprowadzona w zrównoważony sposób, ustalono pięć głównych celów: dostępność i bliskość, efektywność zasobów i ograniczony wpływ na klimat, uczestnictwo i edukacja, tworzenie żywego miasta oraz umożliwienie naturze, by rozkwitała. Obecność wody bez wątpienia odegrała ważną rolę w procesie projektowania urbanistycznego całego przedsięwzięcia. Rozwój nabrzeży i dostęp do dróg wodnych zostały potraktowane priorytetowo, ale w celach rekreacyjnych. Z kolei strategie zarządzania wodą, takie jak zbieranie wody deszczowej, zielona infrastruktura i oczyszczanie ścieków, są niezbędne do zmniejszenia wpływu projektu na środowisko i rozwiązania kwestii związanych ze zmianami klimatycznymi. Tereny nadbrzeżne działają również na korzyść ogólnej estetyki i mają znaczenie kulturowe, oferując ogólnodostępną przestrzeń, gdzie można spędzać wolny czas. Odbywają się tam również wydarzenia kulturalne, które przyciągają mieszkańców Sztokholmu i turystów.

To create is to learn

Stockholm Royal Seaport to inicjatywa oparta na wspólnej nauce i pracy organizacyjnej. Ujednolicone cele całego przedsięwzięcia zostały określone i zintegrowane już na wstępnym etapie planowania i miały znaczący wpływ na cały proces rozwoju projektu. Zostały też przełożone na konkretne wymagania przez administracyjne i korporacyjne grupy fokusowe złożone z ekspertów ds. planowania urbanistycznego. Skonstruowane normy obowiązują zarówno deweloperów jak i projektantów, podlegają monitorowaniu i zatwierdzaniu na każdym etapie, od początkowej koncepcji aż do fazy zarządzania. Deweloperzy są zobowiązani do raportowania swoich działań za pośrednictwem internetowej bazy danych, a wyniki są następnie publikowane online, dzięki czemu cały proces jest przejrzysty i łatwy do monitorowania. Grupy fokusowe stale oceniają postępy i ostateczne wyniki działań deeloperów.

Monitorowanie celów inwestycji pozwala na ciągłe doskonalenie całego procesu i rozwijanie nowych, ulepszonych praktyk, strategii oraz metod, które wspierają dalsze innowacje. Po ewaluacji wyniki mogą być wdrożone w projektach realizowanych w innych częściach miasta. Dla Staffana Lorentza Stockholm Royal Seaport stanowi źródło ogromnej dumy. – Przyjeżdżają do nas goście z różnych krajów, którzy chcą się dowiedzieć, w jaki sposób poradziliśmy sobie tutaj ze szczególnie problematycznymi kwestiami środowiskowymi. Jestem ogromnie dumny, że udało nam się to uczynić całkiem skutecznie – przyznaje.

Wydaje się, że projekt poskutkował nie tylko odnową historycznego obszaru stolicy, ale też przyczynił się do globalnych wysiłków podejmowanych w kierunku bardziej zrównoważonego życia. Można mieć nadzieję, że Stockholm Royal Seaport pozostanie świadectwem proaktywnego podejścia miasta do wyzwania, jakim jest tworzenie pełnych życia, szczęśliwych i harmonijnych z naturą społeczności.

***

Posłuchaj Staffana Lorentza na naszym kanale Eurobuild FM!