Prawnicy szyjący na miarę

„Eurobuild CEE”: W 2014 roku statuetka Eurobuild Awards 2014 w kategorii Kancelaria Prawna Roku w Polsce trafiła do rąk przedstawicieli kancelarii CMS, którzy wspomagali swoją wiedzą największe transakcje na rynku inwestycyjnym w Polsce i regionie. Czy trudno zbudować zespół dobrych i skutecznych prawników od nieruchomości?

Wojciech Koczara, partner CMS: Obecny zespół zaczęliśmy budować dziewięć lat temu, w 2006 roku. Postawiliśmy na najlepsze merytorycznie osoby, zaangażowane w to, co robią, odznaczające się odpowiedzialnością i nastawieniem na potrzeby klienta. Stworzyliśmy zespół zajmujący się nie tylko rynkiem nieruchomości sensu stricto, ale również infrastrukturą i budownictwem. W dwóch biurach: w Warszawie i w Poznaniu dysponujemy zespołem 30 prawników zajmujących się wyłącznie nieruchomościami. To nam daje możliwość głębokiej specjalizacji bez tracenia z oczu pełnego obrazu rynku nieruchomości.

Jakimi sprawami zajmował się ten zespół w ostatnim czasie?

Lidia Dziurzyńska-Leipert, partner CMS: Projektem, nad którym pracowaliśmy i nadal pracujemy jest obsługa prawna członków generalnego wykonawcy związana z budową Stadionu Narodowego w Warszawie. Mimo że obiekt już od dawna stoi, dla nas temat się nie skończył. Zajmujemy się sprawami związanymi z rozliczeniem wzajemnych roszczeń stron, gwarancjami, również na drodze sądowej. Są to bardzo trudne i angażujące zagadnienia. W podobnym zakresie jesteśmy zaangażowani w projekty Stadionu Miejskiego we Wrocławiu czy Stadionu Śląskiego w Chorzowie (w tym ostatnim przypadku wspieramy projektantów).

Wojciech Szybkowski, partner CMS: Warto wspomnieć o flagowej transakcji ubiegłego roku na rynku nieruchomości biurowych nie tylko w Polsce, ale w skali całego regionu, czyli sprzedaży wieżowca Rondo 1 w Warszawie. Doradzaliśmy tam kupującemu, czyli Deutsche Asset & Wealth Management. Wspomagaliśmy naszego klienta w szeregu zagadnień związanych z tym zakupem, poczynając od strukturyzowania transakcji, poprzez badanie prawne, finansowanie, aż do doradztwa transakcyjnego i potransakcyjnego.

Anna Brzoza-Ostrowska, partner CMS: W roku 2014 mieliśmy też bardzo dużo pracy na rynku nieruchomości logistycznych i magazynowych. Był to rekordowy czas pod względem liczby transakcji, przy których współpracowaliśmy z naszymi klientami. Obsługiwaliśmy największe portfelowe transakcje sprzedaży takich nieruchomości. Mamy również to szczęście, że z niektórymi naszymi klientami współpracujemy od momentu ich pojawienia się w Polsce, co pozwala wykorzystać zdobyte doświadczenie, a dzięki znajomości potrzeb klientów usprawnić transakcje. Tak było np. ze Standard Life Investments, któremu doradzaliśmy przy sprzedaży portfela nieruchomości magazynowych dla Logicor, platformy nieruchomości logistycznych funduszu Blackstone. Mieliśmy również możliwość uczestniczenia w innych dużych transakcjach na rynku nieruchomości magazynowych, w tym przy sprzedaży portfela nieruchomości Panattoni/Pramerica, gdzie doradzaliśmy sprzedającym, czy też w największej sprzedaży portfela magazynowego w Polsce w zeszłym roku, który kupił polski inwestor – PZU, gdzie doradzaliśmy sprzedającym Panattoni/AEW. Uważam, że w tym roku może być równie ciekawie na tym rynku. Obserwujemy, że inwestorzy spoza Europy – głównie z USA i Dalekiego Wschodu – zaczynają się bardzo interesować nie tylko magazynami, ale też innymi nieruchomościami w Polsce.

Przemysław Kucharski, partner CMS: Moim zdaniem w tym roku wartość transakcji na rynku logistyczno-magazynowym może być wyższa niż na rynku obiektów handlowych. Ze względu na prognozowane przesycenie polskiego rynku entrami handlowymi, inwestorzy mniej entuzjastycznie patrzą na ten segment, jeśli pominąć obiekty, które funkcjonują od lat w najlepszych lokalizacjach i przynoszą stabilne i zadowalające zyski. Widzimy natomiast duże ożywienie na rynku deweloperów mieszkaniowych, którzy w zakresie pozyskiwania gruntów pod nowe inwestycje wydają się działać dosyć gorączkowo. Sytuacja w Warszawie przypomina stan sprzed września 2008 roku. Oczywiście, nie jest to ten sam rynek, jeżeli chodzi o ceny i warunki transakcji, bardziej dotyczy to potrzeby budowania banków gruntów. Rynek jest ewidentnie bardziej sprzedających niż kupujących, a deweloperzy często wręcz „wyrywają sobie” grunty z rąk.

Wojciech Koczara: Pieniądze płyną na rynek inwestycyjny szerokim strumieniem, a ostatnia decyzja EBC sprawiła, że może być ich jeszcze więcej, zwłaszcza w drugiej połowie roku. Fundusze te gdzieś muszą trafić, a rynek nieruchomości jest w obecnych warunkach bardzo ciekawą opcją. Może nie wszystko trafi do Polski, ale jeśli przynajmniej część z tych środków zostanie zainwestowana nad Wisłą, to będą bardzo duże pieniądze. Moim zdaniem spora ich część zasili rynek nieruchomości.

Czy nie zachodzi obawa, że możemy mieć znów do czynienia z bańką na rynku nieruchomości i wieloma nietrafionymi projektami?

Wojciech Szybkowski: Jest zasadnicza różnica. Okres po upadku Lehman Brothers bardzo dużo nauczył inwestorów. Widzimy to w codziennej pracy, która jest znacznie bardziej kompleksowa, ponieważ wymagania naszych klientów co do oceny potencjalnego ryzyka i rozwiązań są dużo wyższe.

Przemysław Kucharski: Oczywiście, w długiej perspektywie rynek nieruchomości w regionie czy nawet w Polsce nie jest stuprocentowo bezpieczny. Ulega wahaniom i zmianom cyklu koniunkturalnego, ale przynajmniej w naszym regionie jest już bardzo dojrzały i stabilny, a inwestorzy będą coraz częściej zadawać pytanie, które pojawia się już od dobrych kilku lat: „Ile możemy tracić na szwajcarskich czy niemieckich obligacjach?”.

Czego możemy się spodziewać na rynku inwestycyjnym w najbliższym czasie?

Wojciech Szybkowski: W najbliższych latach dobiega końca czas, na jaki została utworzona spora liczba funduszy inwestycyjnych. Równocześnie widzimy dużą płynność w gospodarce i zwiększający się apetyt inwestorów na inwestycje nieruchomościowe. Wiele nowych funduszy będzie się więc otwierać. Nadchodzące lata będą bardzo aktywne pod tym względem.

Wojciech Koczara: W dalszym ciągu jest też dużo nieruchomości, które zostały za drogo kupione i mają nieodpowiedni wskaźnik LTV – banki będą naciskały, żeby coś z nimi zrobić.

Lidia Dziurzyńska-Leipert: Warto też wspomnieć o inwestycjach infrastrukturalnych, zwłaszcza w perspektywie napływu środków z UE, które mają rozruszać polską gospodarkę i będą miały bezpośrednie przełożenie na rynek budowlany i nieruchomościowy. Najwięcej zyskają jednak sektory kolejowy i drogowy.

Przed rynkiem nieruchomości w Polsce stoi sporo wyzwań. Jaką strategię na najbliższe lata zamierza przyjąć CMS?

Wojciech Szybkowski: Podstawą strategii każdej firmy prawnej powinna być jakość. Stawiamy też na dywersyfikację i wszechstronność, dlatego obsługujemy wszystkie sektory rynku (biura, handel, logistykę, mieszkaniówkę, nieruchomości produkcyjne, infrastrukturalne oraz energetykę) i bardzo wiele grup klientów (inwestorów, deweloperów, banki, a także firmy budowlane, przemysłowe i infrastrukturalne).

Wojciech Koczara: Istotna jest także specjalizacja. Biznes staje się coraz bardziej skomplikowany i trzeba dostrzegać niuanse, żeby móc zaoferować najlepsze usługi – po prostu rozumieć się z klientami bez słów. ν

Trzon Departamentu Nieruchomości i Budownictwa kancelarii CMS w polsce

Wojciech Koczara jest radcą prawnym oraz partnerem kierującym Departamentem Nieruchomości i Budownictwa w CMS w Polsce i w regionie CEE. Specjalizuje się w prawie obrotu nieruchomościami. Od ponad 16 lat doradza inwestorom krajowym i międzynarodowym w transakcjach nabywania, sprzedaży oraz wynajmu nieruchomości komercyjnych oraz przy realizacji projektów deweloperskich.

Lidia Dziurzyńska-Leipert jest radcą prawnym i partnerem w Departamencie Nieruchomości i Budownictwa w CMS, gdzie kieruje również zespołem obsługującym klientów niemieckich. Specjalizuje się w fuzjach i przejęciach, realizacji projektów deweloperskich, sporach budowlanych.

Wojciech Szybkowski jest radcą prawnym i partnerem w Departamencie Nieruchomości i Budownictwa w CMS. Kieruje także Grupą ds. Sektora Hotelowego i Rekreacyjnego w Europie Środkowo-Wschodniej. Jest specjalistą w zakresie prawa nieruchomości i prawa spółek.

Anna Brzoza-Ostrowska jest radcą prawnym i partnerem w Departamencie Nieruchomości i Budownictwa w CMS. Doradza od ponad 12 lat na polskim rynku i specjalizuje się w transakcjach na rynku nieruchomości dotyczących w szczególności powierzchni magazynowych, biurowych oraz centrów handlowych.

Przemysław Kucharski jest adwokatem i partnerem w Departamencie Nieruchomości i Budownictwa w CMS. Kieruje także Grupą ds. Funduszy Unijnych. Specjalizuje się w prawie nieruchomości.