Na cudzy rachunek

Rozwojowi gospodarczemu w Polsce i rosnącej liczbie rejestrowanych firm od początku towarzyszy intensywny rozwój biur finansowo-księgowych obsługujących przedsiębiorstwa. Jak w każdej branży także tutaj trwa ostra konkurencja, jednak fachowcy zapewniają, że do podziału został całkiem spory kawałek tortu

W rozwoju polskiego rynku usług księgowych można wydzielić cztery etapy. We wczesnych latach 90. Polacy zachłysnęli się wolnym rynkiem i masowo stawali się biznesmenami. Sprawy księgowe właściciel prowadził zazwyczaj osobiście, ewentualnie angażując do tego członka rodziny. Ale firma się rozrastała, więc prowadzenie księgowości powierzano wykwalifikowanym księgowym z zewnątrz, dla których takie zlecenie było zazwyczaj dodatkowym źródłem dochodu. W następnym etapie rozwoju przedsiębiorca zatrudniał księgowego na etacie, a nawet – w przypadku wyjątkowej prosperity – tworzył dział księgowości.

– Od kilku lat mamy na rynku kolejną tendencję – średnie i duże firmy coraz częściej korzystają z outsourcingu księgowości, jednak jest to zupełnie nowa jakość usług – mówi Michał Norwicz, właściciel biura finansowo-księgowego Liczyk. – Nadal na rynku jest mnóstwo jednoosobowych firm, ale obsługują one przeważnie małe podmioty. Najwięksi klienci wymagają wysokiego poziomu obsługi.

Kim pan jest?

Według szacunków Stowarzyszenia Księgowych w Polsce w naszym kraju zawód księgowego wykonuje ok. 0,5 mln osób, z czego 10 proc. ma uprawnienia do usługowego prowadzenia ksiąg.

– Sam zawód księgowego nie jest certyfikowany, więc trudno określić, ile z tych osób jest przygotowowanych do sprostania wyzwaniom współczesnej księgowości – przyznaje Jerzy Koniecki, prezes Stowarzyszenia Księgowych w Polsce. – Nie wypracowaliśmy jeszcze standardów jakościowych, a kodeks etyki księgowego dopiero powstaje. Także pod tym względem Polska jest na etapie wchodzenia w standardy księgowe.

Jedynie dwie funkcje związane z prowadzeniem ksiąg rachunkowych są certyfikowane: usługowe prowadzenie ksiąg (uprawnienia Ministerstwa Finansów) i zawód biegłego rewidenta (certyfikat przyznaje Krajowa Izba Biegłych Rewidentów).

– Mimo wszystko dobry główny księgowy jest swego rodzaju kreatorem działalności firmy, osobą, bez której zarządowi trudno się obejść – zapewnia Jerzy Koniecki. – Trzeba mieć solidne wyształcenie ekonomiczne choćby po to, by móc przeczytać bilans. Nie wszyscy managerowie to potrafią.

Liczenie złotówek

Jakiego rodzaju firmy korzystają najczęściej z outsourcingu księgowości?

– Outsourcing zlecają głównie te firmy, które chcą usprawnić swoją księgowość lub zmienić metodologię jej prowadzenia – uważa Romek Lubaczewski, partner i szef zespołu ds. centrów usług (SSC) w regionie Europy Środkowej i Wschodniej firmy PricewaterhouseCoopers. – Czasem warto skorzystać z usług mniejszej firmy księgowej, nawet jeśli prowadzi się nieduży biznes, a czasem przekazanie księgowości do BPO jest korzystne dla firmy zatrudniającej kilka tysięcy pracowników.

Outsourcing jest opłacalny także podczas sytuacji kryzysowych. Np. jeśli audyt ujawni błędy w księgowości, przez które firma poniosła straty, roszczenie wobec etatowej księgowej nie może przekroczyć wysokości jej trzymiesięcznej pensji. Natomiast standardowa wysokość ubezpieczenia biura rachunkowego od odpowiedzialności cywilnej wynosi 15 tys. euro od jednego zdarzenia, a najlepsze firmy księgowe zawierają dobrowolne ubezpieczenia dodatkowe, nierzadko na siedmiocyfrowe kwoty.

Spokojna głowa

Jednak outsourcing w każdym swym wcieleniu musi być – jak mówi abecadło – nie tylko opłacalny, powinien także odciążać firmę i pozwolić jej koncentrować się na działalności podstawowej.

– Duże biura rachunkowe mają zazwyczaj swoje działy prawne, które na bieżąco śledzą zmiany w przepisach i potrafią je interpretować – mówi Michał Norwicz. – Nawet najlepszej księgowej w firmie te same czynności zajmą mnóstwo czasu.

Wszystkie firmy outsourcingowe walczą z nieufnością zleceniodawców, którzy obawiają się utraty kontroli nad swą działalnością. Nękają ich także koszmary związane z utratą danych lub przejęciem ich przez niepowołane osoby.

– A czy w firmie taka kontrola i bezpieczeństwo są zawsze stuprocentowe? Czy etatowa księgowa nie może niechcący zniszczyć ważnego dokumentu lub – w ekstremalnej sytuacji – sprzedać go konkurencji? – pyta retorycznie Michał Norwicz. – Profesjonalne biura księgowe zazwyczaj lepiej zabezpieczają swoje systemy informatyczne, niektóre mają nawet certyfikaty ISO z dziedziny bezpieczeństwa.

Outsourcing pozwala także firmie uodpornić się na inne problemy kadrowe – dłuższa choroba księgowego lub jego nagłe rozstanie się z pracodawcą powodują zazwyczaj spore zawirowania w prawidłowym funkcjonowaniu przedsiębiorstwa.

O ile z formalnego punktu widzenia outsourcing księgowości może wydawać się wyłącznie korzystnym rozwiązaniem, to od strony nieformalnej może wiązać się z problemami.

– Niestety outsourcing zaburza nieformalny kontakt z klientem. Stosunki między partnerami biznesowymi, w których pojawia się pośrednik, stają się bardziej oficjalne i sztywne, a to nie zawsze jest korzystne dla współpracy – przestrzega Romek Lubaczewski z PricewaterhouseCoopers. – Innym problemem może być język, jeśli zagraniczna firma powierza prowadzenie księgowości Polakom. Teoretycznie wszyscy mówią biegle po angielsku i porozumienie powinno być pełne (a jest to szczególnie ważne przy załatwianiu spraw podatkowo-prawnych), ale w praktyce niekiedy może się okazać, że „nasz” księgowy z zewnątrz mówi z silnym obcym akcentem, który nie ułatwia komunikacji.

Księgi Przyszłości

Przyszłość tego rynku rysuje się raczej w jasnych barwach, o czym może świadczyć choćby fakt pojawiania się coraz to nowych poważnych graczy. Rozrastają się zarówno biura rodzime, jak i koncerny zagraniczne, które weszły do Polski mając już w kieszeni kilka kontraktów, ale na nich nie poprzestają.

– Liczy się przede wszystkim wysoka jakość usług i dobra marka – uważa Michał Norwicz. – Pozyskujemy nowych klientów głównie dzięki rekomendacjom firm, które już obsługujemy. Uważam, że biura świadczące usługi księgowe będą miały coraz więcej pracy.

– W branży jest jeszcze sporo do zrobienia, jeśli chodzi o standardy, ale w miarę podnoszenia jakości usług rynek z pewnością będzie się rozwijał – zgadza się Jerzy Koniecki ze Stowarzyszenia Księgowych w Polsce.       

Tomasz Cudowski