Na południu wiele zmian

Czesi to szczęściarze. Mogą pochwalić się dynamicznie rozwijającą się gospodarką, jedną z najpiękniejszych stolic w Europie, pysznym piwem i ciekawymi projektami na rynku nieruchomości

O ile turyści zaczynają zwiedzać Pragę od Starówki, o tyle inwestorzy zwiedzają nowsze dzielnice. Szczególnym zainteresowaniem deweloperów budynków biurowych i handlowych cieszy się Praga 4 oraz Praga 5. Firmy budujące kompleksy magazynowo-logistyczne szukają działek na obrzeżach miast, w szczególności przy głównych szlakach komunikacyjnych biegnących na zachód (Kladno, Karlove Vary i Pilzno), północ (Teplice), północny-wschód (Liberec i Hradec Kralove) oraz południowy-wschód (Brno).

Nową lokalizację biznesowo-handlową ma szansę wykreować Orco Property Group. Po zawarciu transakcji z Czeskimi Kolejami deweloper stał się właścicielem 27-ha działki w siódmej dzielnicy Holešowice, w pobliżu Wełtawy. Według informacji podanych przez „European Real Estate Yearbook 2007”, zostanie tam zrealizowany projekt o wartości 700 mln euro: budynki biurowe, handlowe oraz – z myślą o organizacji w Czechach Olimpiady w 2016 roku – wioska olimpijska.

W tej samej dzielnicy trwa budowa parku biznesowego Classic 7, którego inwestorem jest Nofim, joint-venture zawiązane przez firmy AFI Europe (spółka-córka Africa Israel Investment) oraz The Illuminus Group. Inwestycja rozpoczęła się w listopadzie 2006 roku od przebudowy i restauracji dwóch budynków młyna z 1910 roku. Po zakończeniu tej fazy, co przewidziane jest na I kwartał 2008 roku, powstanie 16 tys. mkw. powierzchni biurowej do wynajęcia. II etap prac będzie polegał na budowie dwóch nowoczesnych biurowców o powierzchni 26,5 tys. mkw. Prace mają ruszyć w IV kwartale br. i zakończyć się do lipca 2008 r.

Praga 4 na szóstkę

Podczas gdy w Holešowicach powstają pierwsze biurowce, na terenie Pragi 4 (Pankrác) trwa boom na tego typu nieruchomości. Z 18 projektów, które zostaną ukończone w tym lub przyszłym roku w czeskiej stolicy, aż 9 jest zlokalizowanych w czwartej dzielnicy – w sumie 140 tys. mkw. Największy z nich to Kavčí Hory Office Park budowany przez Hochtief Project Development. Kompleks ten będzie miał 43 tys. mkw. powierzchni, w tym ponad 36,6 tys. mkw. biurowej. Po ukończeniu deweloper wręczy klucze właścicielowi, austriackiemu Europolisowi, który zakupił nieruchomość jeszcze przed rozpoczęciem budowy.

Kolejnym ciekawym projektem jest Gemini spółki Immorent z grupy austriackiego Erste Banku. Budowa Gemini rozpoczęła się w czerwcu ub.r. Nowoczesne biurowce zastąpią stary i nieużywany dworzec autobusowy. Deweloper zapowiada, że kompleks dwóch budynków (każdy z nich jest zaopatrzony w 8-piętrową wieżę), będzie miał 33,4 tys. mkw. powierzchni biurowej i 2,7 tys. mkw. handlowej.

Regiony w modzie

Brno jest drugim co do ważności rynkem nieruchomości komercyjnych w Czechach. Według raportu firmy Colliers, w 2006 roku wybudowano w mieście 150 tys. mkw. nowoczesnej powierzchni biurowej, a kolejne 100 tys. mkw. zostanie oddanych w tym i przyszłym roku. Autorzy tego samego raportu zwracają uwagę na kilka kompleksów biurowych: Platinium (7,3 tys. mkw.), Lidicka Centre (2 tys. mkw.), Brno Business Park (40 tys. mkw.) oraz kompleks Spielberk Office Centre (80 tys. mkw.).

Ostatni z wymienionych projektów składa się z 5 tzw. willi, 4 połączonych budynków „IQ” przeznaczonych dla tzw. call centers, centrów badawczo-rozwojowych czy też regionalnych kwater firm oraz dwóch wież: hotelowej i biurowej. Zakończenie budowy kompleksu jest przewidziane na początek przyszłego roku – tak zapowiada deweloper przedsięwzięcia, firma CTP Invest.

Inne ciekawe rynki w Czechach to Ostrawa, Pilzno, Czeskie Budziejowice oraz Liberec, gdzie systematycznie przybywa powierzchni biurowych. W szybkim tempie rozwijają się również lokalne rynki powierzchni handlowych. Według raportu „Colliers Real Estate Review 2007” Liberec, w którym obecnie działa tylko jeden większy obiekt handlowy (Nisa Center), stał się centrum zainteresowań wielu deweloperów i inwestorów. Szacuje się, że po ukończeniu budowy wszystkich zaplanowanych tam projektów, miasto to będzie mogło pochwalić się najwyższym w Czechach wskaźnikiem powierzchni handlowej przypadającej na mieszkańca.

Firma ING Real Estate Development rozbudowuje w Liberecu swoje Nisa Center o 20 tys. mkw. pow. handlowej. Obecnie obiekt wybudowany w 1999 roku ma 30 tys. mkw. pow. handlowej.

O zawartość portfeli mieszkańców tego miasta powalczą także m.in. Multi Development oraz Plaza Centers. Pierwszy z deweloperów wspólnie z Tesco Stores buduje wielofunkcyjny projekt Forum Liberec: 10 tys. mkw. pow. handlowej, 4,5 tys. mkw. biurowej i 1,5 tys. mkw. mieszkaniowej. I faza inwestycji zostanie ukończona na jesień 2008 roku, zaś druga na wiosnę 2010 r. W centrum miasta powstanie zaś Liberec Plaza firmy Plaza Centers. Obiekt zostanie otwarty pod koniec 2008 roku i zgodnie z zapowiedziami dewelopera będzie tam ok. 19,5 tys. mkw. do wynajęcia.

Karolina jest wielka

Forum Liberec to skromny projekt w porównaniu do kompleksu Karolina, który Multi Development zamierza wybudować w Ostrawie. W 2006 roku holenderski deweloper wygrał przetarg na działkę po koksowni o powierzchni ponad 30 ha położoną w centrum miasta. Realizacja projektu, w ramach którego powstaną budynki o powierzchni 215 tys. mkw., potrwa do 2016 roku. Planowane są: centrum handlowo-rozrywkowe o powierzchni 50 tys. mkw., biurowce i mieszkania. Multi Development szacuje, że projekt Karolina pochłonie ok. 400 milionów euro, ale regeneracja i zabudowa pofabrycznych terenów będzie największym przedsięwzięciem tego typu w Czechach.

Nie mniej ambitne przedsięwzięcie realizuje spółka European Property Development należąca do European Property Group (główni udziałowcy: Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju oraz austriacki Immofinanz). W samym centrum Pragi firma ta buduje kompleks handlowo-biurowy Palladium. Projekt przewiduje adaptację zabytkowych baraków wykorzystywanych jeszcze niedawno przez czeską armię.

Prace budowlane rozpoczęły się w maju 2005 roku, zaś otwarcie kompleksu jest zapowiedziane na jesień br. Całkowita powierzchnia Palladium to 115 tys. mkw., w tym 19,5 tys. mkw. powierzchni biurowej, ok. 39 tys. mkw. handlowej i 900 miejsc parkingowych.

Inwestorzy wierzą w Czechy

Dynamicznie rozwijająca się gospodarka, ruch w nieruchomościach (nowe projekty, umowy najmu) znalazły odzwierciedlenie na rynku inwestycyjnym. Dotychczas inwestorzy chętnie kupowali nieruchomości już przy stopie zwrotu sporo poniżej 6 proc. za najlepsze budynki w Pradze. Kupujący byli również skłonni do zawierania bardziej skomplikowanych transakcji, np. „forward funding”. Zdaniem specjalistów trend ten utrzyma się również w tym roku.       

(mk)