Europa Biznes ocenia przyszłość sekora nieruchomości

Raport Emerging Trends in Real Estate Europe 2022, dziewiętnasta edycja dorocznego opracowania Urban Land Institute (ULI) i PwC, opiera się na opiniach 844 profesjonalistów z branży nieruchomości i odnotowuje podwojenie pozytywnych prognoz w porównaniu z analogicznym okresem 2020 roku. Branża wykazała się odpornością podczas pandemii, a nieruchomości pozostają preferowaną klasą aktywów. Około połowa respondentów uważa, że zaufanie do biznesu (52 proc.), rentowność (49 proc.) i liczba zatrudnionych (53 proc.) wzrosną w 2022 roku.

Dla wielu ankietowanych oznacza to, że wyniki sektora nieruchomości w 2022 roku będą stosunkowo dobre, a przewidywane zyski wyższe niż rok temu. Ten poziom zaufania jest dodatkowo wspierany przez utrzymujący się silny popyt ze strony inwestorów. Przy czym oczekuje się, że zarówno dostępność finansowania dłużnego, jak i kapitałowego będzie wysoka, choć ze znacznymi różnicami pomiędzy sektorami, w zależności od tego, które z nich dobrze radziły sobie podczas pandemii, a które znacznie ucierpiały.

Istnieje również poczucie, że krótkoterminowa ulga związana z powrotem do standardowego środowiska biznesowego maskuje niepewność i niestabilność w perspektywie średnioterminowej.

Europejski rynek nieruchomości zaczyna rozumieć, że wyjście z pandemii nie jest linią prostą. Istnieje skumulowany popyt, z którego można czerpać korzyści, ale trzeba również dostrzegać, co tak naprawdę oznacza "ponowne uruchomienie gospodarki". Obecna niepewność znajduje odzwierciedlenie w dość silnych wahaniach nastrojów, a jednocześnie branża zmaga się z interpretacją potencjalnego wpływu, jaki na nieruchomości będą miały takie kwestie, jak zakłócenia w łańcuchu dostaw, rosnące koszty energii i niedobory siły roboczej oraz jak długo te problemy mogą potrwać - komentuje szefowa ULI Europe Lisette van Doorn.

W perspektywie krótkoterminowej największa niepewność dotyczy cyberbezpieczeństwa (67 proc. respondentów) oraz inflacji (59 proc.) i stóp procentowych (55 proc.). Najbardziej niepokojące kwestie związane z rynkiem nieruchomości w 2022 roku to koszty budowy i dostępność zasobów (88 proc.), dostępność odpowiednich gruntów i aktywów (66 proc.) oraz wymogi dotyczące zrównoważonego rozwoju i dekarbonizacji (61 proc.). Wiele z tych obaw będzie miało wpływ na koszty budowy i harmonogramy realizacji, właśnie w momencie, gdy branża chce wznowić opóźnione projekty lub rozwijać inicjatywy związane z modernizacją.

Niepewność ta wzrasta również w dłuższej perspektywie, wraz ze świadomością, że branża musi się zrestrukturyzować, aby zapewnić sobie odporność na wielu frontach, w tym przyjąć jeszcze bardziej zdecydowany program ESG, digitalizację, a także zmiany w modelach biznesowych i finansowych.

Patrząc dalej w przyszłość, w ciągu najbliższych trzech do pięciu lat dominuje niepewność, nie tylko z powodu ogromnych zmian strukturalnych, przyspieszonych przez Covid-19, ale także obaw, że ryzyko społeczne i polityczne pozostanie wysokie w dłuższym okresie - mówi van Doorn.

Na tle tej mieszanki niepewności i ulgi, 59 proc. uczestników badania przewiduje, że będzie nabywcami netto aktywów nieruchomościowych. Jest to wzrost w stosunku do ubiegłego roku (55 proc.).

Mając nadzieję, że najgorszy okres pandemii za nami, firmy z branży nieruchomości z ufnością patrzą w przyszłość. Poprawa sytuacji oraz przyszły kształt branży w dużej mierze będzie zależeć od reakcji na program zeroemisyjny i szerzej - ESG. Wyzwania w tym zakresie są tak samo duże jak te związane z odnalezieniem nowej normalności po pandemii. Branża ma ogromną szansę odegrać istotną rolę w poszukiwaniu nowych, zrównoważonych sposobów na życie i pracę - powiedział Angus Johnston, UK and EMEA Real Estate Leader w PwC.

Z perspektywy kapitału, który inwestuje w Europie, Londyn zajmuje pierwsze miejsce w rankingu miast europejskich, wyprzedzając zajmujący drugie miejsce Berlin, który w ubiegłym roku liderował zestawieniu. Paryż pozostaje na trzecim miejscu podium.

Pandemia wzmocniła trend inwestorów nakierowanych na sektory, które czerpią zyski z megatrendów, działają antycyklicznie i nadal generują stabilne dochody. Sprzyja to logistyce i większości form mieszkalnictwa, chociaż inwestorzy są świadomi, że sektor mieszkaniowy pozostaje politycznie wrażliwy.

Jednak to właśnie sektory niszowe zdominowały górną część listy, mimo, że stanowią obecnie niewielką część rynku. Na czele rankingu sektorów znalazła się nowa infrastruktura energetyczna, a następnie sektor life sience i centra danych, które również wzbudzają entuzjazm wśród inwestorów. Jednocześnie nie ma wciąż konsensusu co do przyszłości biur. Niektórzy respondenci z entuzjazmem patrzą na przyszłość elastycznych, najlepszych aktywów, podczas gdy inni przewidują nieuchronny spadek ogólnego popytu. 85 proc. respondentów uważa, że nastąpi trwały wzrost czasu pracy zdalnej. 82 proc. dostrzega niesłabnącą rolę posiadania przez firmę siedziby w budynku biurowym, co jest istotne dla utrzymania kultury organizacyjnej firmy i przyciągnięcia nowych talentów. 74 proc. dostrzega rosnącą różnicę w wycenie pomiędzy najlepszymi biurami w centralnych lokalizacjach a pozostałymi.

W ostatnich latach Emerging Trends Europe zidentyfikowało rosnące znaczenie aktywów operacyjnych, ale także potrzebę położenia znacznie większego nacisku na obsługę klienta, reputację, technologię, coraz bardziej naglącą agendę środowiskową, społeczną i zarządzania (ESG) oraz różnorodność w miejscu pracy.

Tegoroczne badanie wykazało, że transformacja jest kluczowym priorytetem na najbliższe pięć lat dla 68 proc. respondentów. Najsilniejszy wpływ mają nieruchomości rozumiane jako usługa oraz zmieniające się wymagania klientów - oba czynniki wymieniło 89 proc. respondentów. Na trzecim miejscu z wynikiem 81 proc. znajduje się program ESG.

Jednakże, pomimo potrzeby przyciągnięcia nowych kompetencji do branży, tylko 49 proc. respondentów postrzega "wojnę o talenty", jako czynnik napędzający. Jednak 73 proc. uważa, że poszerzanie bazy wiedzy ma fundamentalne znaczenie dla zmiany organizacyjnej. Respondenci stwierdzili, że potrzebne są talenty spoza branży nieruchomości, aby zintegrować technologię, ESG i kulturę zarządzania usługami.

Sama technologia jest postrzegana, jako kluczowa dla transformacji przez jeszcze większą liczbę respondentów (92 proc.). Większa różnorodność powinna być naturalną konsekwencją pozyskiwania nowych kompetencji, a 70 proc. uważa ją za ważną w procesie transformacji.

Raport poddaje w wątpliwość zdolność branży do adaptacji w wymaganym tempie i intensywności. Wskazuje na "zakorzenienie" odzwierciedlone w opinii 83 proc. respondentów, że istniejąca kultura jest największą barierą dla zmian w ich organizacjach. Niedopasowanie odpowiedzi, szczególnie w zakresie umiejętności potrzebnych do integracji technologii, sugeruje, że branża jest skłonna do zmian, ale nie wie jeszcze, jak je przeprowadzić.