Polska Komedia w pałacu

Pracownia JiO prowadzi na zlecenie Fundacji Rodu Szeptyckich – potomków Aleksandra Fredry – prace projektowe, które stanowią przygotowania do powstania obiektu. Na Dom Komedii złożą się muzeum, archiwum i teatr. Projekt rewitalizacji zespołu pałacowo-parkowego jest długofalowy. Od ponad dziesięciu lat pod nadzorem konserwatorskim restaurowany jest park, a ruiny łaszczowskiego pałacu są zabezpieczone. Fundacja Rodu Szeptyckich nawiązała współpracę z Pracownią Projektową Jankowski i Opyrchał w styczniu 2022. Biuro stworzyło koncepcję, która uwzględnia historię miejsca i przyszłe przeznaczenie obiektów. Projekt Agaty Opyrchał i Aleksandra Jankowskiego zakłada odtworzenie budynku oficyny, przywrócenie wyburzonego po I wojnie światowej wschodniego skrzydła, oraz adaptację ruin zabytkowej części pałacu.

Łaszczowski zespół pałacowo-parkowy ma długą i burzliwą historię sięgającą połowy XVI wieku, a przez wieki budynki pełniły różne funkcje. Z ówczesnych zabudowań do dziś zachowały się dwa obiekty – jeden w stanie ruiny, który w ostatnim rozdziale swych dziejów był synagogą, a drugi będący do niedawna siedzibą kina. Założenia pałacowo-parkowe zostały wpisane do rejestru zabytków w 1972 roku. Fundacja Rodu Szeptyckich odzyskała nieruchomość w 2012.

Najpiękniejsze są obiekty, w które wpisana jest historia. Jest sztuką zdecydować, w którym miejscu konserwatorsko się zatrzymać, coś naprawić, nabudować, a gdzie pokazać prawdziwą urodę zużytego zabytku. W przypadku Łaszczowa było o tyle łatwiej, że budynki mają pełnić nowe funkcje. Od razu nasuwają się dość oczywiste skojarzenia, które są nierozerwalnie związane z twórczością Fredry. Surowość tej architektury, jej dramatyzm, porozrywane ściany, obrywające się stropy są niesamowicie scenograficzne – podkreśla Aleksander Jankowski.

Architekci z jednej strony postanowili odbudować wschodnie skrzydło pałacu w kształcie precyzyjnie odtworzonym na podstawie zachowanej dokumentacji fotograficznej, ale z drugiej nadali nowej bryle nowe cechy i funkcje. Segment będzie zbudowany w technologii drewna klejonego z surowego, nieimpregnowanego modrzewia, starzejącego się w naturalny sposób. Przestrzeń teatru, zgodnie z przeznaczeniem, będzie otwarta. Do wnętrza zachowanej starej części pałacu zostaną wstawione drewniane kubiki mieszkalne z przeszkleniami kadrującymi widoki na oryginalne fragmenty ścian i stropów historycznej budowli.

Pierwszym etapem rewitalizacji zespołu pałacowego będzie odtworzenie oficyny. Zaprojektowany przez pracownię JiO budynek nawiązuje formą do historycznego. Dwukondygnacyjny obiekt powstanie w obrysie fundamentów dawnego budynku. W północno-wschodniej części nowe ściany spotkają się z nieregularnymi pozostałościami jezuickiego kościoła oraz fragmentarycznymi ruinami starej oficyny. Ubytki i wrośnięta w mury zieleń będą przypominały o przeszłości. Znakiem teraźniejszości ma być wykorzystany do budowy materiał – warstwowo klejone drewno w technologii płyt CLT.

Dawna oficyna została unicestwiona, częściowo się rozpadła, częściowo ją rozebrano. Wzniesienie nowej jest zgodne z naszą myślą przewodnią, by odbudować w nowej formie tylko to, co zniknęło, a utrzymać i zakonserwować wszystko to, co przetrwało. To jest kręgosłup tego projektu – stwierdza Aleksander Jankowski.

Pracownia JiO ma już na swoim koncie realizacje obiektów historycznych, m.in. renowacje międzywojennych willi na Żoliborzu i Mokotowie, rewitalizację zabytkowego założenia dworskiego wraz z parkiem w Studziankach.