Polska Kto się boi ESG?

Do głównych wniosków płynących z raportu można zaliczyć fakt, że firmy poszukują wiedzy i praktyk w obszarze zrównoważonego rozwoju na zewnątrz. Organizacja działań związanych z ESG jest rozproszona lub niezaadresowana do konkretnych zespołów, a świadomość potrzeb raportowania wynikających z zielonych regulacji i dyrektywy CSRD jest niska, szczególnie w średnich i małych organizacjach. Ponadto działania i idące za nimi wskaźniki, które tyczą się zasobów nieruchomościowych i środowiska pracy, są najbardziej popularne i zaawansowane w obszarze Environmental.

Obszary działania przedsiębiorstw związane z ESG, czyli ochrona środowiska naturalnego, odpowiedzialność społeczna i ład korporacyjny, wpływają dziś na zdolność firm do adaptacji do zmieniających się warunków, przyciąganie talentów, a nawet aspekt ekonomiczny (np. wycenę spółek). I chociaż wiele organizacji nadal nie traktuje strategii ESG równorzędnie z ogólną strategią firmy, to na rynku obserwujemy transformację modeli biznesowych na zrównoważone.

Ceny energii, pandemia Covid-19 oraz zmiany klimatyczne i społeczne uświadamiają inwestorom i zarządom, że kwestie ESG – czyli w praktyce strategie związane z działalnością, pozyskiwaniem surowców, korzystaniem z zasobów naturalnych oraz dbałością o zdrowe i komfortowe warunki pracy – mogą definiować sukces finansowy firm, a w perspektywie średnio- i długookresowej przyczynią się do zmiany charakteru usług i produktów oraz sposobów działalności. Połowa organizacji, które wzięły udział w ankiecie Colliersa, zadeklarowała posiadanie opracowanej strategii ESG, natomiast 25 proc. wskazuje, że planuje przygotować jej projekt w ciągu najbliższych 12 miesięcy. Podczas tworzenia dokumentu 57 proc. przedsiębiorstw kieruje się Celami Zrównoważonego Rozwoju sformułowanymi przez ONZ, a 40 proc. opiera się na wewnętrznych analizach.

W kontekście definiowania celów i wdrażania strategii ESG duże znaczenie ma jak najszybsze ich zintegrowanie ze strategią biznesową firmy. Nie należy oddzielać ESG od dotychczasowej strategii, ponieważ sprawy ładu korporacyjnego, odziaływania na środowisko czy też wpływu społecznego są tak samo istotne dla biznesu jak produkty, usługi, technologie i klienci – przekonuje Marta Machus-Burek, senior partner i wiceprezeska zarządu firmy Colliers, odpowiedzialna za doradztwo strategiczne.

Do tej pory uczestnicy rynku nie byli w stanie porównać praktyk i wyników poszczególnych organizacji w kwestii ESG ze względu na wielość metodologii i ich wieloaspektowość. Właśnie potrzeba spójności i głębokiej rewolucji raportowania jest przyczyną, dla której UE wprowadza nowe zasady.

Obecnie jesteśmy w momencie przechodzenia z klasycznych modeli biznesowych na modele zrównoważone. O ile w przypadku tych pierwszych kwestie społeczne i środowiskowe są traktowane głównie jako elementy marketingowe i wizerunkowe, o tyle w drugich – strategia przedsiębiorstw jest budowana właśnie na bazie pryncypiów ekonomii regeneracyjnej. Potrzeba zmiany tożsamości organizacji, a nie tylko poprawa jej wizerunku, wychodzi na prowadzenie za sprawą czynników społecznych, środowiskowych, prawnych, ale również ekonomicznych. Dyrektywa CSRD, czyli Corporate Sustainability Reporting Directive, już niebawem zastąpi dotychczas obowiązującą (NFRD – Non Financial Reporting Directive). Już sama nazwa pokazuje zmianę podejścia regulatora – przeniesienie akcentu z określenia „niefinansowe” na „zrównoważone”. Wydaje się zatem jasne, że kwestie związane z ESG są łączone nie tylko z obszarami niefinansowymi, ale mogą i mają olbrzymi wpływ na obszar pieniężny i kondycję spółek – tłumaczy Andrzej Gutowski, dyrektor ESG w Colliersie.

CSRD wprowadzi ponad 150 nowych wskaźników (opisowych i liczbowych) oraz konieczność audytów raportów ESG przez biegłych rewidentów. W praktyce oznacza to, że firmy będą musiały na bieżąco monitorować i publicznie raportować wymagane wskaźniki. Co istotne, dyrektywa obejmie nie tylko duże spółki giełdowe, które będą zobowiązane do przedłożenia raportu w 2025 roku, ale również wszystkie duże organizacje (w 2026), a nawet małe i średnie przedsiębiorstwa (w 2027). Tymczasem okazuje się, że wśród ankietowanych dużych firm świadomość potrzeb raportowania jest stosunkowo niska – 38 proc. respondentów reprezentujących organizacje zatrudniające więcej niż 250 pracowników nie zna szczegółów raportowania CSRD, którymi będzie objęta już od 2025 roku. Dla wszystkich przebadanych organizacji odsetek wzrasta do prawie 50 proc.

Patrząc na polski rynek można odnieść wrażenie, że sprostanie tym wymogom pozostaje wyzwaniem dla większości firm. Szacujemy, że obecnie do pakietu nowych regulacji wzmacniających transparentność ESG (CSRD/ESRS, taksonomia, SFDR, CSDD) przygotowanych jest mniej niż 1 proc. firm. Najczęściej wskazywane przeszkody to brak zrozumienia tematyki w organizacji, brak wiedzy o procesie i metodykach, trudności w zdefiniowaniu struktury odpowiedzialności, a także brak narzędzi i danych – mówi Anna Kowalewska, partner, sustainability risk advisory, Deloitte.

Pozyskanie danych, ich agregacja i przygotowanie się do raportowania mogą stanowić wyzwanie dla organizacji, szczególnie jeśli w ich strukturach nie ma osób lub departamentów odpowiedzialnych za strategie i raportowanie ESG. Jednak tylko 37 proc. badanych firm deklaruje, że ma w swoich szeregach specjalistę lub zespół ESG, a 27 proc. planuje zatrudnić taką osobę lub zespół. W pozostałych przedsiębiorstwach tematami zrównoważonego rozwoju zajmują się pracownicy z innych działów, m.in. marketingu, HR, administracji czy departamentów prawnych. Część organizacji korzysta również ze wsparcia zewnętrznych konsultantów.

W ramach CSRD firmy będą zobowiązane do raportowania wskaźników z trzech grup: środowiskowych, społecznych i z obszaru ładu korporacyjnego. Wśród pierwszych można wymienić np. dotyczące emisji gazów cieplarnianych. Duże organizacje w większości już planują kalkulowanie śladu węglowego, a ponad połowa badanych albo już posiada ścieżki i strategie dekarbonizacyjne, albo jest w trakcie ich opracowywania. Najwięcej organizacji w ramach procedur środowiskowych wprowadziło procedury gospodarowania odpadami (42 proc.).

W obszarze społecznym brane pod uwagę będą m.in. kwestie związane z równością płac, godziwym wynagrodzenie i inkluzywnością. I chociaż plasują się one wysoko na liście priorytetów firm – 30 proc. organizacji wprowadziło politykę wynagrodzeń – to wciąż skupiają się one głównie na kwestiach związanych z BHP (53 proc. badanych) i działaniach edukacyjno-szkoleniowych (47 proc.). W przypadku ładu korporacyjnego nadchodące regulacje będą wymagały ujawnień, w tym informacji o kodeksach etyki czy zapobiegania ryzykom konfliktu interesów lub sytuacjom korupcyjnym.

Niemal każda organizacja korzysta z zasobów budowlanych – biur, sklepów, magazynów lub budynków produkcyjnych. Nieruchomości komercyjne odgrywają znaczącą rolę w strategiach ESG przedsiębiorstw, głównie w aspektach środowiskowym i społecznym. W związku z tym coraz więcej organizacji stawia sobie pytania: czy budynki, w których funkcjonujemy, są odporne na zagrożenia klimatyczne, np. fale upałów czy gwałtowne opady i czy wspierają strategie społeczne?

Okazuje się, że metody adaptacji obiektów do zmian klimatycznych zaczynają odgrywać ważną rolę w strategiach zrównoważonego rozwoju. W krajach Unii Europejskiej nieruchomości odpowiadają za emisję około 40 proc. gazów cieplarnianych, więc ich efektywność energetyczna to jeden z kluczowych aspektów wpływu na środowisko. Oddziałują również na gospodarkę wodną i odpady. Z kolei odpowiedzialność społeczna najczęściej łączy się z zapewnieniem pracownikom przestrzeni o parametrach korzystnie przekładających się na ich zdrowie i komfort – mam na myśli np. czynniki akustyczne czy jakość powietrza. Istotna jest dostępność przestrzeni dla osób z niepełnosprawnościami lub specyficznymi wymogami. Budynki mogą też wspomagać budowanie kapitału społecznego – podsumowuje Andrzej Gutowski.