Polska Spokój w biurowej Warszawie
Biura i projekty wielofunkcyjneZ uwagi na niewielką nową podaż planowaną na ten rok – około 72 tys. mkw. – a także wysokie koszty związane z aranżacją powierzchni, odnotowano rosnący udział renegocjacji w całkowitym wolumenie transakcyjnym. W samym II kwartale 2023 roku stanowiły one 45 proc. aktywności na rynku najmu. Popyt na powierzchnię biurową w I połowie tego roku wyniósł 325,7 tys. mkw., z czego 167 tys. mkw. przypadło na II kwartał. W porównaniu z poprzednim rokiem aktywność najemców była o 32 proc. niższa, co jest spowodowane brakiem dużych transakcji powyżej 10 tys. mkw.
Na koniec I półrocza 2023 w budowie znajdowało się ponad 230 tys. mkw. W fazę realizacji weszły m.in. The Form (28 tys. mkw.) oraz pierwszy budynek w ramach kompleksu Towarowa 22 (30 tys. mkw.). Co więcej, po zakończeniu rozbiórki, właściwe prace budowlane rozpoczną się również przy inwestycji Upper One (36 tys. mkw.). Wszystkie te projekty są zlokalizowane w centralnej części miasta. Uwzględniając planowane inwestycje biurowe, obszar ten pozostanie w kręgu zainteresowania deweloperów w ciągu najbliższych kilku lat. Na koniec czerwca 2023 roku współczynnik pustostanów dla całej Warszawy wyniósł 11,4 proc. (9,9 proc. w strefach centralnych i 12,7 proc. poza centrum). Indeks ten utrzymał się na stabilnym poziomie w porównaniu do poprzedniego kwartału i jest o 0,5 p.p niższy w odniesieniu do analogicznego okresu 2022 roku. Największą transakcją biurową w I półroczu 2023 roku była sprzedaż kompleksu Wola Retro.
W II kwartale 2023 stawki czynszu za najlepsze powierzchnie biurowe utrzymały się na niezmienionym poziomie w skali kwartału i kształtowały się od 18 do 26 euro/mkw. miesięcznie w strefach centralnych, a między 11 a 17 euro/mkw. miesięcznie poza nimi. Wśród największych transakcji odnotowanych od stycznia do czerwca dominowały renegocjacje, m.in. 8,8 tys. mkw. dla Accenture w Proximo II, 7,1 tys. mkw. dla Lionbridge w Taifunie, 6 tys. mkw. wynajęte przez firmę z sektora usług profesjonalnych w Warsaw Spire oraz 5,3 tys. mkw. dla klienta z sektora IT w budynku Horizon.
Nowa podaż dostarczona na warszawski rynek biurowy w ciągu ostatnich sześciu miesięcy wyniosła jedynie 18,7 tys. mkw., z czego 11 tys. mkw. w ramach kompleksu The Park. Wszystkie nowe projekty były zlokalizowane poza centrum miasta. Nowa podaż planowana na II połowę roku jest szacowana na jedynie 53 tys. mkw. W przeciwieństwie do poprzednich lat, planowane projekty będą w większości położone poza strefami centralnymi.
Największe inwestycje przewidziane do ukończenia do końca roku to Lakeside (22,7 tys. mkw., Mokotów) oraz I faza kompleksu Studio (16,3 tys. mkw., centrum). Łącznie w całym 2023 roku zasoby biurowe stolicy wzrosną o około 72 tys. mkw. Trochę lepszy wynik będzie notowany w 2024 roku, kiedy nowo ukończona podaż (z uwzględnieniem budynków do renowacji) wyniesie 115 tys. mkw. Wyższych wolumenów możemy spodziewać się dopiero w 2025 roku – ocenia Mateusz Polkowski, head of Research & Consultancy, Poland & CEE, JLL.
W ocenie ekspertów JLL, W kolejnych kwartałach całkowity współczynnik pustostanów dla stolicy będzie wykazywał powolny trend spadkowy pomimo odbudowującego się popytu. Jest to związane z optymalizacją zapotrzebowania na powierzchnię biurową wynikającą z wprowadzenia na stałe pracy hybrydowej.
Część najemców decyduje się na zmniejszenie powierzchni najmu w stosunku do umów zawieranych przed pandemią, a ci, którzy się decydują na taki ruch zazwyczaj redukują powierzchnię o średnio 20-30 proc. Większość z nich nadal chce jednak maksymalnie zabezpieczyć możliwość optymalizacji powierzchni w trakcie nowego okresu najmu, starając się zabezpieczyć różne warianty rozwoju organizacji w najbliższych latach. W efekcie, elastyczność w zakresie zwiększenia bądź redukcji powierzchni pozostaje kluczowym zapisem negocjowanym w trakcie podpisywania umowy najmu – mówi Piotr Kamiński, head of Office Leasing, JLL.
W I połowie 2023 roku łączna wartość inwestycji biurowych w Polsce wyniosła 190 mln euro. Było to najsłabsze półrocze od I połowy 2004 roku. Obroty inwestycyjne były aż o 86 proc. niższe w stosunku do I połowy 2022 roku, kiedy Warsaw Hub został przejęty przez Google, ustanawiając nowy rekord na rynku inwestycji biurowych w Polsce. Wszystkie obserwowane do tej pory transakcje biurowe w 2023 roku dotyczyły nieruchomości warszawskich. Struktura kapitału zainwestowanego w tę klasę aktywów została zdominowana przez inwestorów z Europy Środkowo-Wschodniej.
Osłabiona aktywność inwestorów oraz wyższe koszty finansowania inwestycji doprowadziły do wzrostu stóp kapitalizacji w I połowie 2023 roku. Na koniec czerwca stopy kapitalizacji dla najlepszych warszawskich aktywów biurowych, z umowami najmu przekraczającymi pięć lat, były szacowane na około 5,5 proc. – podaje Marcin Sulewski, head of Office Investment, JLL.
Największą transakcją biurową w I półroczu 2023 była sprzedaż kompleksu Wola Retro. Został on przejęty przez węgierskiego inwestora – Adventum International za około 70 mln euro. Kolejną znaczącą transakcją odnotowaną na rynku było przejęcie od Echo Investment II etapu kompleksu Moje Miejsce przez czeskiego inwestora – firmę Trigea. Wartość tej transakcji osiągnęła niemal 45 mln euro. Równie znaczący był zakup czterech budynków kompleksu Wiśniowy Business Park przez węgierski Indotek.
Październik w budownictwie mieszkaniowym – przybywa inwestycji
Październik w budownictwie mieszkaniowym – przybywa inwestycji
Polski Związek Firm Deweloperskich
Najnowsze dane GUS pokazują dużą aktywność na rynku mieszkaniowym i to zarówno jeśli chodzi o inwestycje rozpoczynane przez deweloperów, jak i budownictwo indywidualne. Październik ...
Przyspieszenie w elektromobilności: 10 tysięcy punktów ładowania na horyzoncie
Przyspieszenie w elektromobilności: 10 tysięcy punktów ładowania na horyzoncie
Powerdot Polska
9,8 tys. punktów ładowania aut elektrycznych jest już zarejestrowanych w systemie Urzędu Dozoru Technicznego. Dzięki dużym inwestycjom w infrastrukturę, Polska wypada coraz lepiej ...
Szanse na odbicie rynku prefabrykacji betonowej?
Szanse na odbicie rynku prefabrykacji betonowej?
PMR Market Experts
Problem z dostępnością pracowników na placach budów jest coraz większym wyzwaniem. Wpływ tego zjawiska na rosnącą popularność technologii prefabrykacji betonowej staje się bardziej ...