Rumunia Zwrot w kierunku większych miast

W 2023 roku deweloperzy ukończyli 11 projektów handlowych o łącznej powierzchni ok. 215 tys. mkw. 60 proc. inwestycji stanowiły parki handlowe, a projekty realizowano w dużych miastach, takich jak Bukareszt, Kraiowa, Alba Iulia, Arad, Giurgiu, Vaslui. Plany inwestycyjne na najbliższe pięć lat są również stabilne, biorąc pod uwagę, że ponad 500 tys. mkw. powierzchni handlowej jest obecnie w budowie lub na różnych etapach planowania.

Deweloperzy będą dodawać nowe obiekty handlowe lub rozbudowywać je głównie poza Bukaresztem, w miastach takich jak Kluż-Napoka, Jassy, Sybin, Pitesti, Bacau czy Galati. Najambitniesze plany krótko- i średnioterminowe mają Prime Kapital, NEPI Rockcastle i Iulius Group.

Rynek handlowy odnotował w IV kwartale stabilny wskaźnik nowych transakcji - ukończono projekty o łącznej powierzchni 144 tys. mkw. Na koniec 2023 roku całkowite zasoby powierzchni handlowej w Rumunii wyniosły 4,45 mln mkw., z czego 54 proc. powierzchni zrealizowano w centrach handlowych, 40 proc. w parkach handlowych i 6 proc. w galeriach handlowych.

Promenada Craiova, projekt o powierzchni 80 tys. mkw. GLA należący do NEPI Rockcastle i Dedeman (53 tys. mkw. w centrum handlowym i 27 tys. mkw. w parku handlowym i sklepie Dedeman) był największym obiektem handlowym oddanym do użytku zarówno w IV kwartale 2023 roku, jak i w całym roku 2023. Projekt ten jest również największą pod względem wielkości inwestycją handlową zrealizowaną w Rumunii od 2010 roku. Inne obiekty sfinalizowane w tym samym kwartale to AFI Arad, obiekt o powierzchni 29 tys. mkw. zrealizowany przez AFI Europe oraz Cosmopolis Plaza o powierzchni 16,3 tys. mkw. GLA zlokalizowany w projekcie mieszkaniowym Cosmopolis w Bukareszcie.

Rumunia nadal była atrakcyjna dla międzynarodowych marek detalicznych. W 2023 roku swoje pierwsze sklepy w kraju otworzyli nowi gracze, tacy jak Lefties, Wittchen, Jimmy Key, Kiko czy Happy Group.

Po okresie trzech lub czterech lat, w którym plany ekspansji deweloperów koncentrowały się prawie wyłącznie na parkach handlowych, które miały ponad 80 proc. udziału w nowej podaży i były zlokalizowane w miastach poniżej 50 tys. mieszkańców, w 2023 roku zaobserwowano przesunięcie w kierunku większych miast, a trend ten będzie kontynuowany w przyszłości, przynajmniej w perspektywie średnioterminowej. Sprzedawcy detaliczni są bardziej wymagający niż kiedykolwiek wcześniej, jeśli chodzi o docelowe lokalizacje dla swoich planów ekspansji, głównie w najlepszych lokalizacjach handlowych. W tym kontekście nowa fala rozwoju centrów handlowych powinna przyciągnąć kolejnych nowych detalistów do Rumunii, jednocześnie zachęcając obecnych graczy do rozszerzania swojej lokalnej działalności – komentuje Dana Radoveneanu, dyrektor działu powierzchni handlowych w firmie Cushman & Wakefield Echinox.

Czynsze w najlepszych centrach handlowych w Bukareszcie ustabilizowały się w IV kwartale 2023 roku na poziomie 80-85 euro za mkw./mies., podczas gdy analogiczne stawki w miastach regionalnych - Kluż-Napoka, Timisoara, Jassy i Konstanca - pozostały na niezmienionym poziomie i wahały się w przedziale 50-65 euro za mkw./mies., taką samą sytuację zaobserwowano w mniejszych lokalizacjach, gdzie odnotowano poziomy w przedziale 30-35 euro za mkw./mies.