Polska Przedłużenia, podnajmy i firmy technologiczne
Biura i projekty wielofunkcyjneW 2020 roku zapotrzebowanie na powierzchnie biurowe w Polsce w sięgnęło łącznie 1,2 mln mkw., co oznacza spadek o 25 proc. w stosunku do 2019 roku.
Na największych rynkach poza Warszawą popyt spadł o 16 proc. rok do roku i wyniósł ponad 580 tys. mkw., z czego 38 proc. stanowiły renegocjacje umów. Natomiast biorąc pod uwagę okres od kwietnia do grudnia ich udział wynosił blisko 50 proc. Firmy decydują się na takie rozwiązanie częściej niż przed wybuchem pandemii, ponieważ przedłużenia kontraktów są podpisywane z reguły na krótszy okres niż podczas relokacji do nowego budynku. W sytuacji niepewności, panującej na globalnych rynkach, firmy ostrożnie podchodzą natomiast do wieloletnich zobowiązań - tłumaczy Karol Patynowski, dyrektor ds. Rynków Regionalnych, JLL.
Największa ubiegłoroczna umowa najmu została zawarta w Warszawie: był to rekordowy przednajem PZU w Generation Park Y (46,5 tys. mkw.). Jeśli chodzi o miasta regionalne, warto wspomnieć o przedłużeniu umów przez Nokię w dwóch wrocławskich biurowcach: West Gate i West Link (na łączną powierzchnię ponad 28,5 tys. mkw.) oraz umowie przednajmu podpisanej przez Allegro w Nowym Rynku D1 w Poznaniu na 26 tys. mkw.
Jednym z głównych trendów biurowych jest rosnąca oferta biur na podnajem. Na koniec ubiegłego roku wolumen tego typu powierzchni sięgnął ogółem 280 tys. mkw., z czego nawet 150 tys. mkw. jest dostępnych poza Warszawą. Wśród rynków regionalnych największy wybór przestrzeni na podnajem oferują firmy we Wrocławiu (45 tys. mkw.), Krakowie (około 35 tys. mkw.) i Trójmieście (blisko 30 tys. mkw.). Podobnie jak w przypadku coraz większej skali przedłużeń umów, również i ten trend powinien przybierać na sile do momentu uspokojenia się sytuacji epidemicznej - dodaje Karol Patynowski.
Łączne zasoby powierzchni biurowej w Polsce wyniosły na koniec ubiegłego roku 11,7 mln mkw., z czego 5,8 mln mkw. stanowiły biura poza Warszawą. W ciągu całego 2020 roku na polskim rynku biurowym oddano do użytku 700 tys. mkw., w tym na rynkach regionalnych - ponad 390 tys. mkw. w ramach 36 budynków biurowych.
Obecnie w realizacji znajduje się 1,2 mln mkw. powierzchni. Ponad 700 tys. mkw. powstaje poza Warszawą i jest to wynik niższy niż w ubiegłych latach, kiedy wartość ta wahała się od 800 tys. mkw. do nawet 900 tys. mkw. Wynika to głównie z faktu, że deweloperzy kontynuują rozpoczęte wcześniej prace budowlane, ale nie ruszają z wieloma nowymi projektami, co w perspektywie 2-3 lat może doprowadzić do luki podażowej w niektórych miastach. Co ciekawe, obecnie aktywność deweloperska poza Warszawą koncentruje się bardzo mocno, bo aż w 27 proc. w Katowicach, które są dopiero piątym co do wielkości rynkiem biurowym w Polsce - tłumaczy Hanna Dąbrowska, analityk rynku, JLL.
Do największych projektów ukończonych w Polsce w 2020 roku należą, m.in. wielofunkcyjny kompleks The Warsaw Hub (89 tys. mkw., Ghelamco Poland), warszawska Mennica Legacy Tower (47,9 tys. mkw., Golub GetHouse) oraz dwa budynki Face2Face w Katowicach (45,8 tys. mkw., Echo Investment).
Pomimo pandemii i jej następstw, ubiegłoroczny wynik transakcyjny okazał się znacznie lepszy niż przypuszczano na początku kryzysu.
Łączna wartość transakcji biurowych w całej Polsce osiągnęła wartość niemal 2 mld euro, z czego 66 proc. - około 1,3 mld euro przypadło na Warszawę, a prawie 672 mln euro na rynki poza nią. Wśród miast regionalnych liderem był Kraków – 373 mln euro oraz Katowice – 127 mln euro. Warto jednak zauważyć, że za osiągnięty całościowy wynik w dużej mierze odpowiada mocna pierwsza połowa roku, kiedy sfinalizowano wiele transakcji zainicjowanych jeszcze w 2019 roku. Ostrożne strategie inwestorów w drugim półroczu widoczne były szczególnie w miastach regionalnych, gdzie od lipca do grudnia zamknięto trzy transakcje biurowe. Niemniej w 2021 spodziewamy się wzrostu aktywności inwestorów na tych rynkach - wylicza Tomasz Puch, dyrektor Działu Rynków Kapitałowych, JLL.
Na koniec grudnia 2020 roku średni poziom pustostanów na największych rynkach biurowych w Polsce wynosił 11,3 proc. W Warszawie 9,9 proc. istniejących zasobów biurowych pozostaje do wynajęcia, natomiast poza nią – 12,7 proc. Na rynkach regionalnych, największe wzrosty współczynnika odnotowano w Łodzi (o 5.1 p.p.) oraz w Trójmieście (o 4.6 p.p.). Najniższym wskaźnikiem pustostanów może się pochwalić Szczecin (6,9 proc.), podczas gdy najwyższy wskaźnik cechuje Łódź (16,4 proc.).
Aktualnie na rynkach poza Warszawą najwyższe czynsze transakcyjne charakteryzują Kraków (14-15,5 euro za mkw. miesięcznie), a najniższe Lublin (10,5-11,5 euro). Ze względu na rosnący współczynnik powierzchni niewynajętej i ograniczenia po stronie popytu można zaobserwować presję na stawki.
Inwestycje mieszkaniowe bez miejsc parkingowych?
Inwestycje mieszkaniowe bez miejsc parkingowych?
Kancelaria Radców Prawnych K&L Legal Granat i Wspólnicy Sp.k.
W ostatnich dniach w Internecie wrze dyskusja w związku z zapowiedzią likwidacji minimalnej liczby miejsc parkingowych przy nowych realizacjach deweloperskich. Czy faktycznie mamy ...
Czy kryzys na rynku nieruchomości komercyjnych uderzy w banki w Polsce?
Czy kryzys na rynku nieruchomości komercyjnych uderzy w banki w Polsce?
Wolf Theiss
Prezes Deutsche Banku, Christian Sewing spodziewa się w tym roku się kontynuacji kryzysu rynku nieruchomości komercyjnych. W USA Moody's obniżył rating regionalnego New York Commun ...
Nowy i skomplikowany: program kredytowy “na Start”
Nowy i skomplikowany: program kredytowy “na Start”
JLL
Aleksandra Gawrońska, head of Residential Research: Zauważmy na wstępie, że z całą pewnością sama zapowiedź uruchomienia programu wywarła już wpływ na zachowanie uczestników rynk ...