Skuteczność w biznesie nie ma płci

Opracowanie powstało na bazie odpowiedzi zebranych od kwietnia do maja 2019 roku. Publikacja przedstawia wyniki ankiety internetowej, w której udział wzięło 8320 kobiet i mężczyzn. Najważniejsze wnioski? Stawiając na równe traktowanie łatwiej jest pozyskać i zatrzymać wykwalifikowanych specjalistów. Płeć nie ma znaczenia – tym bardziej, że kobiety czerpią z pracy podobną satysfakcję, jak mężczyźni i mają równie wysokie aspiracje. Z danych Eurostatu wynika, że obecnie w Polsce kobiety stanowią jednak zaledwie 21 proc. członków zarządów w największych spółkach publicznych. Choć w ciągu ostatnich pięciu lat udział ten wzrósł o 9 p.p., jest to ciągle wynik poniżej unijnej średniej (26,7 proc.).

Mężczyźni częściej niż kobiety zarządzają firmami w obszarze bankowości i inwestycji, budownictwa, energetyki, produkcji oraz IT. Kobiety natomiast liczniej od mężczyzn reprezentowane są w zarządach centrów nowoczesnych usług dla biznesu, hotelarstwa, HR oraz marketingu. Podobna tendencja jak w przypadku stanowisk zarządczych, obserwowana jest na stanowiskach menedżerskich. Choć nadal dla większości ankietowanych bezpośrednim przełożonym jest mężczyzna (54 proc.), to odsetek pań na stanowiskach kierowniczych zwiększył się o 7 p.p. względem zeszłego roku.

Ponadto z danych Eurostatu wynika, że Polska jest krajem, gdzie notowany jest jeden z największych udziałów kobiet na stanowiskach menedżerskich. Mężczyźni częściej niż kobiety pełnią z kolei role menedżerskie w budownictwie, IT, produkcji i transporcie. Kobiety natomiast w finansach, księgowości, szkoleniach oraz logistyce. Wskaźniki ekonomiczne wskazują ponadto, że sytuacja kobiet na polskim rynku – w porównaniu do wielu innych państw – jest coraz lepsza. W tegorocznej edycji raportu Women in Work Index, opublikowanego przez PwC, Polska zajęła w tym kontekście ósme miejsce wśród 33 krajów OECD (Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju). To najlepszy wynik naszego kraju w historii zestawienia. Awans Polski to efekt m.in. coraz niższej stopy bezrobocia wśród kobiet oraz dużej liczby zatrudnionych w pełnym wymiarze godzin.

Raport Hays odnotowuje, że obecnie kobiety są w podobnym stopniu zadowolone z zajmowanego obecnie stanowiska, jak mężczyźni. Wcześniej odsetek kobiet deklarujących swoje zadowolenie z zajmowanego stanowiska był niższy niż w przypadku mężczyzn. W tym roku kobiety częściej niż mężczyźni wskazywały stanowisko dyrektorskie jako oznaczające dla nich sukces.

Pomimo iż podobny odsetek kobiet i mężczyzn deklaruje posiadanie możliwości rozwoju, to jednak w zależności od płci opinie o równych szansach w miejscu pracy bardzo się różnią. W tym roku tylko 42 proc. kobiet i aż 70 proc. mężczyzn uznało, że pracownicy o podobnych kwalifikacjach mają równe szanse na awans, niezależnie od płci. Kobiety – zdecydowanie częściej niż mężczyźni – uważają, że płeć determinuje poziom wynagrodzenia. Wiele z nich – nawet zajmujących dziś najwyższe stanowiska w firmach – napotkało na trudności w karierze zawodowej. Związane jest to w dużej mierze z przeszkodami, z jakimi z powodu płci zmierzyły się w życiu zawodowym. W tegorocznym badaniu doświadczenie takich trudności na ścieżce kariery zadeklarowało 53 proc. kobiet oraz 22 proc. mężczyzn. W obu przypadkach odsetek jest wyższy niż w roku ubiegłym. Kobiety wśród przeszkód najczęściej wymieniały szeroko rozumiane faworyzowanie mężczyzn. Obserwowały też krzywdzące stereotypy podczas podejmowania decyzji o zatrudnieniu lub awansie. Podkreślały niesprawiedliwe postrzeganie kobiet jako emocjonalnych i pozbawionych wiedzy technicznej. Zaznaczały, że w firmach istnieją „szklane sufity”, a także realne trudności „przebicia się” w branżach i na stanowiskach tradycyjnie postrzeganych jako męskie.

– Widziałem różne statystyki pokazujące nierówności na polskim rynku pracy – liczba kobiet na najwyższych stanowiskach jest wyraźnie mniejsza niż mężczyzn, a luka płacowa szacowana jest od kilku do kilkudziesięciu procent. Jest wiele hipotez dotyczących przyczyn tej sytuacji, jednak moim zdaniem ważniejsze są działania na rzecz zmiany tego stanu. Kluczowe jest, aby każdy, kto ma wpływ na decyzje personalne, poważnie podchodził do likwidowania nierówności – przy każdej sposobności – uważa Adam Parfiniewicz, prezes Ultimo.

– Przekonanie o nierównych szansach najczęściej bierze się z doświadczenia – własnego, ale też znajomych i współpracownic. Swoje przeświadczenie kształtujemy nie tylko w pracy, ale również poza nią. Każdy przecież doświadczył trudności w pogodzeniu zawodowych i prywatnych zobowiązań albo spotkał na swojej drodze kobiety, które spotkały się z dużymi trudnościami. Tegoroczne wyniki badania są jednak na swój sposób optymistyczne, ponieważ odsetek kobiet przekonanych o równych szansach na awans i takie samo wynagrodzenie, rośnie rok do roku. Oznacza to, że coraz więcej pań ma szansę pracować w dojrzałym środowisku, gdzie pracodawcy nie patrzą przez pryzmat stereotypowych obowiązków i ról pełnionych poza pracą – podkreśla Katarzyna Postek, HR and payroll manager w Baltic Ground Services PL.

Z raportu wynika ponadto, że wychowywanie dzieci i łączenie ról w pracy jest w dalszym ciągu dużym wyzwaniem. Aż 64 proc. kobiet i 45 proc. mężczyzn deklaruje, że na ich drodze zawodowej pojawiły się przeszkody związane z pogodzeniem pracy z wychowywaniem dzieci. Odsetek rodziców napotykających na trudności związane z trudną sztuką łączenia ról rośnie rok do roku. Najczęściej uczestnicy badania wskazują konieczność wyboru między zaangażowaniem w życie rodzinne i zawodowe. Zarówno kobiety, jak i mężczyźni podkreślają, że obowiązki zawodowe utrudniają pełne uczestnictwo w życiu dziecka i znacznie ograniczają czas spędzany z rodziną. Organizacje na szczęście coraz chętniej otwierają się na potrzeby rodziców. Oprócz rozwiązań pracy elastycznej i możliwości pracy z domu firmy oferują dodatkowe dni urlopowe, dofinansowanie opieki nad dzieckiem oraz przedłużony urlop rodzicielski. Rodzice mogą liczyć również na bony prezentowe oraz dofinansowanie wyprawki.

Raport firmy Hays zauważa jednocześnie, że współczynnik aktywności Polek jest niższy od średniej dla całej Europy Środkowej. W Polsce tylko co dziesiąta kobieta pracuje w niepełnym wymiarze czasu, podczas kiedy w niektórych krajach nordyckich jest to nawet co czwarta kobieta. Ponadto wciąż słabe rozpowszechnienie elastycznego kształtowania czasu pracy sprawia, że część kobiet „wypada” z rynku pracy. Pracę elastyczną oferuje obecnie około 70 proc. firm. Najczęściej elastyczność oznacza możliwość rozpoczynania pracy w określonym przedziale czasowym, pracę zdalną albo opcję do wykorzystania przy realizacji konkretnego projektu. W tym roku 62 proc. kobiet wobec 72 proc. mężczyzn wskazało, że w obecnym miejscu pracy może skorzystać z elastyczności w pracy. Odsetek pracowników mówiących o dostępności pracy elastycznej jest również większy niż w roku ubiegłym. Rośnie też liczba pracowników, którzy mówią, że praca elastyczna ma dla nich duże znaczenie.